بەرگیراوە لە: مانیفستۆی شارستانێتی دیموکرات

عەبدوڵڵا ئۆجالان

دەوڵەت-نەتەوە ئامرازی باڵادەستی مۆدێرنیتەی سەرمایەدارییە لەسەر ئابووری وپشت بە بەدەستهێنانی زۆر ترین قازانج دەبەستێت.ئەو ئامرازە نەبێت بەدەستهێنانی زۆرترین قازانج و کەڵەکەکردنی سەرمایە بەدینایەت. لە مێژووی شارستانییەتدا گوزارشت لە بەرزترین ئاستی تاڵانی ئابووری دەکات کە لەسەر بنەمای مەشروعیەتێکی دیاریکراو ئەنجام دەدرێت. ئەگەر پەیوەندییەکەی لەگەڵ زۆرترین قازانج و کەڵەکە کردنی سەرمایە بە شێوەیەکی راست شیکار نەکرێت،ئەوا پێناسەیەکی راست بۆ دەوڵەت-نەتەوە ئەنجام نادرێت.ناشێت دەوڵەت-نەتەوە بە تەنیا وەک سیستەمێکی توندوتیژی و دەسەڵات پێناسە بکرێت.تەنیا کاتێک دەسەڵاتی دەوڵەت بە شێوەی دەوڵەت-نەتەوە رێکدەخرێت مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بەدیدێت،بەتایبەتیش زۆرترین قازانج و کەڵەکە کردنی سەرمایە دەستبەر دەبێت کە لەسەر ئابووری بەدەستی دێنێت.ئەوەش مانای گەیشتنی دەوڵەت-نەتەوە بە پایەی ئەو دەوڵەتەی بە درێژایی مێژوو زۆرترین زێدە-بەهایان تاڵان کردووە،مانای ئاواکردنی دەوڵەتێکی بەم چەشنەیە.جیلوە کردنی بە ناسیۆنالیزم (میللیگەرایی)و نیشتیمانپەروەری، بە ئیلاهیکردنی لە میانی پەروەردەو دزە کردنی بۆ ناو وردترین دەمارەکانی کۆمەڵگا لە پێناو رەواکردنی سیستەمی زەوتکاری سەر ئابوورییە. ئەو دەستەواژە،تیۆری و دامەزراوانەی لە بوارەکانی یاسا، ئابووری، سیاسی،دیبلۆماسی و…هتد پێشدەخرێن بە هەمان ئامانج  لە پێناو بەدەستهێنانی مەشروعیەتدا هەوڵ دەدەن.کاتێک شانبەشانی تیرۆرێکی بێ ئامان بە دەستهێنانی زۆرترین قازانج لەسەر بواری ئابووری پەیرەو دەکرێت، لە لایەکەوە لە بەرامبەر سک تێرکردن مەحکومی کرێکاری،هەقدەستی رۆژانە و کرێی دەکات،لە لایەکی دیکەشەوە بەشی هەرە زۆریان دەکات بە سوپای بێکاران.کۆیلایەتی کەمترین کرێ و گەورە سوپاکەی بێکاران ئەنجامێکی سروشتی دەوڵەت-نەتەوە و ئیندوستریالیزم(پیشەسازی-صنعتگرایی)ن.بەدیهاتنی ئەو سێ فاکتەرە سەرەکیەی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری(تاڵان کردنی زۆرترین قازانج،ستەمکاری دەوڵەت-نەتەوە،وێرانکاریەکانی ئیندوستریالیزم لە رێگای تەکنۆلۆژیاوە)تەنیا لەمیانی لەناوبردنی ئازادی کۆمەڵگا لەبواری ژیانی ئابووری،مەحکومکردنی بە کۆیلایەتی کرێ و گۆرێنی بەشێکی زۆریان بۆ سوپای بێکاران و کۆیلایەتی بێکرێ_هەرزان کرێی ژنانەوە دەستبەر دەبێت،بە گشتی زانستە کۆمەلایەتیەکانی سەرمایەداری،بە تایبەتیش زانستی ئابووری-سیاسی مێتۆلۆژیا(خەیالی-افسانە)یەکن لە پێناو شێواندن و شاردنەوەی ئەو راستیانەدا رێکخراون،پێویستە هەرگیز باوەریان پێ نەکەین و ئاگاداری رووی راستەقینەیان بین.

لە وانەیە کوردستان و کۆمەڵگای کورد یەکێک لەو نمونە دەگمەنانەی دونیا بێت کە لە لایەن سێ فاکتەرە سەرەکیەکەی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری(تاڵان کردنی زۆرترین قازانج،ستەمکاری دەوڵەت-نەتەوە،وێرانکاریەکانی ئیندوستریالیزم لە رێگای تەکنۆلۆژیاوە)یەوە سیستەمێکی تاڵان لەسەر ژیانە ئابووریەکەی دروستکراوە،بەئاستی قڕکردنی کولتووری گەیشتووە و ژن و پیاوە کەم هەقدەستەکانی بۆ سوپای بێکاری گۆڕیوە. لەمیانی شەڕی تایبەتی یەکلایەنەی قڕکردنی کولتووری شاراوەو هەمیشەیی دەوڵەت-نەتەوە دەسەڵاتدارەکانی سەر کوردستان هەوڵدەدرێت لە دۆخی نیشتیمان دەربخرێت. لە راستیدا مێژووی ئەو  دووسەد سالەی دوایی مێژووی نەهێشتنی وەک وڵات و تواندنەوەیەتی لەناو دەستەواژەی"یەک وڵات"ی دەوڵەت-نەتەوە دەسەڵاتدارەکان. سەبارەت بە کۆمەڵگای کوردیش ئەو مێژووە دیرۆکی تووشبوون بە ئاسمیلاسیۆن (تواندنەوە)و کۆمەڵکوژیەکانە، بێکارکردن و کرێکاری کەمترین هەقدەستە،لەئاکامی زەوتکردنی ئازادی ژیانە ئابووریەکەی میژووی پەرتەوازەبوون، بەئۆبژەکردن و بێناوەڕۆککردنیەتی.لەگەڵ زیادبوونی هەر سێ فاکتەرە سەرەکیەکەی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بۆ سەر ئەو فەتح،داگیرکاری،دەستبەسەرداگرتن،تاڵان،چەوسانەوە و ئاسیمیلاسیۆنەی بە درێژایی مێژووی شارستانیەتی کۆمەڵگای کورد دووچاری هاتووە،لە دەرئەنجامی ئەو قڕکردنە کولتوورییەی دووچاری هاتووە بە دۆخێک گەیشتووە لە خاوەندارێتی کردنی خۆی بترسێت. کۆمەڵگایەکە کۆنتڕۆڵکردنی ئابووریەکەی وبژاری ئازادی خۆی لەدەستداوە، بە تەواوی کەوتۆتە ژێر کۆنتڕۆڵی جانەوەرە مۆدێرنە سێ پێیەکەی فاکتەرە بەکرێگیراو وبیانییەکان. کارکردنی بە نانەسک(وەک ئەو ماسییەی بە سنارەوە بووە)یش پێشانی دەدات کە کۆمەڵگایەکە بە ئامانجی کۆمەڵکوژی و قڕکردنەوە بەستراوەتەوە.     

بەڵێ کۆمەڵگایەکە ئافرێنەرانی ئابووری واتە ژنان بە تەواوی بێکارکراون و رەنجەکەیان بێنرخ دەبینرێت.کۆمەڵگایەکە لە ژێر ناوی گوزەران و ژیاندنی ماڵبات پیاوانی لە هەر چوار لای جیهان پەرتەوازە بوون.کۆمەڵگایەکە لە پێناو مریشکێک و بستێک خاک یەکتری دەکوژن.ئاشکرایە کە ئەوە ئەو کۆمەڵگایەیە کە بێ ناوەڕۆک کراوە،پووکێنراوەتەوە و هەڵوەشێنراوەتەوە.

داگیرکاری ئابووری مەترسیدارترین جۆرەکانی داگیرکارییە.داگیرکاری ئابووری دڕندانەترین رێبازی داڕووخان،پووکاندنەوە و هەڵوەشاندنەوەی کۆمەڵگایە. لە ستەم و سەرکوتکاریەکانی دەوڵەت-نەتەوە دەسەڵاتدارەکانی سەر کوردستان زیاتر،لە میانی زەوتکردن و دەستبەسەرداگرتنی ئامرازە ئابووریەکانیەوە ژیانە ئابووریەکەی کۆنتڕۆڵ کراوە و کۆمەڵگای کورردی هەناسەی لەبەربڕاوە. کۆمەڵگایەک کۆنتڕۆڵی خۆی لەسەر ئامرازەکانی بەرهەمهێنان،بەکاربردن و بازرگانیشیانلە دەست دەرهێنراوە.بە مانایەکی تر لەسەر بنەمای نکۆڵیکردنی ناسنامەو بێبەش بوون لە ئازادی. بەتایبەتیش بەکارهێنانی یەکلایەنەی سەرچاوەکانی ئاو و پەترۆڵ، شانبەشانی پێکهایە کوڵتوورییە مێژووییەکان زەویە بەپیتەکانێشی لەناو برد. ئەو چەوسانەوە داگیرکارییەئابوورییەی دوای داگیرکاری سیاسی و کوڵتووری چڕترکرایەوە بوو بە دواترینی گوزەرە کوشەندەکان و لەئاکام دا بەو ئەنجامە گەیشت"یان لە دەخی کۆمەڵگابوون دەرکەوە،یان بمرە"

ئایا بۆ چارەسەری ئەو کێشانە ئالتەرناتیڤیKCK(سیستەمی کۆنفدرالیزمی دیموکراتیک) چییە؟