ماریا پەناهی: "خەڵك لە کەوانەی ڕژێمی کۆماری ئیسلامی دەرهاتوون و ئیتر هەنگاو بەرەو دواوە نانێن"

دیدار: میرکان.ڕ

لە چاوپێکەوتنێکدا ڕۆژنامەوان ماریا پەناهی بۆ ماڵپەڕەکەمان دواو باسی لە دواین پێشهات و ڕووداوەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران کرد.

ماڵپەڕی کەژار: لەم بارودۆخەی ئێستادا ئەم سەرهەڵدان و خۆپیشاندانانەی کە لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا ڕوویاندا چۆن هەڵدەسەنگێنن و هۆکارەکانی چین؟

ماریا پەناهی: خه ڵکی ئێران و ڕۆژهەڵات له کۆمەڵگاێکی  تاك ڕەویی و زۆرداری ژیان دەکەن که چەرمەسەری  و زەحمەتێکی زۆریان کێشاوە، که بووه بە هۆکاری مردن و له ناوچوونی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی حکوومەتێك که حەساریكی بەناو حەلال و حەرامی بۆ خەڵك دروست و دابین کردووه، چ جلێك بپۆشن، چ موسیقێك گوێبگرن، به چ زمانێك قسە بکەن و چوارچێوەێك که هەڵیانبژاردووە تا دوایی ژیانیان دەبێت لەم  چوارچێوەیەدا  بمێننەوە، خەڵکی ئێران لەوەی کە دەوڵەت هێڵی بۆ دابنێت ئیتر ماندوو بووە، دەوڵەتێك که باس له مافی هاونیشتیمانی دەکات له پێناو یاسا؟ یاساێك که ڕێگە دەدات هاونیشتیمانێك لەبەر داواکردنی مافه ڕەوا و سەرەکیەکانی به نامرۆڤانەترین شێواز بێدەنگ بکرێت،  لە ژێر ناوی ئاژاوەگێڕ و دژە کۆماری ئیسلامی هاونیشتیمانیێك کە بەهۆی شێوازی بیرکردنەوەی و جیاوازی فکری لە سێدارە دەدرێت، نموونەی شیرین عەلەمهولی، خوسرەو گولسورخی، فەرزاد کەمانگەر، هاونیشتیمانیێك که بۆ دابینکردنی بژێوی ژیانی کۆڵبەری دەکات،  یاسا بەناوی پاراستنی سنوور ده یانکوژێت؟ هاونیشتیمانیێك که ناسنامەی خۆی نیە و ئەمڕۆ  بۆ سەندنی ناسنامه و ژیانی خۆی ڕاشکاوانە لە ڕۆژهەڵات وە ئێرانیشدا  به یەك ڕەنگ، بە یەك دەنگ دروشم دەدەن.

ماڵپەڕی کەژار: ئەمە بە شێوەێکی گشتی بوو، ئەگەر بێت  و باسێك لە ژنان بکەین وەك پێشەنگی خۆپیشاندانەکان دەردەکەون، ئەمە بۆچی دەگەڕێننەوە؟

ماریا پەناهی: ژنانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران به درێژایی مێژوو بە بەردەوامی له شۆڕشی نەتەوەێکدا، کۆمەڵگەێكدا و وڵاتێكدا رۆڵێکی گرنگ و بنگەییان گێڕاوە له بوارەکانی کۆمەڵگایی، سیاسی، چاندی و ئابوری  مۆرکی خۆیان لە مێژوو داوە.  ژنان که لە نیوەی کۆمەڵگا پێکدێن له یاسای ئیسلامیدا وەکو رەگەزی دووەم وه له چوارچێوەی خێزاندا دەناسرێن. به بەردەوامی وەکو ئامێرێك له پێناو سیاسەت و بەرژەوەندی ڕژێمی دەوڵەت–نەتەوە  بەکار دەهێنرێن  و حکومەتی ناوەندی ئێران که به چوارچێوەێکی چینایەتی به ئەقڵیەتی هێز و سەرمایە تا ئێستا تەمەنی 38مین ساڵی تێپەڕ دەکات، له بابەتی ناسنامە و کێشەکانی ژناندا هەنگاوێکی بنگەیی هەڵنەگرتووە. ژنان لە پێناو گەیشتن بە مافەکانیان  و ڕزگاربوون له حکومەتی ڕەزا شا، له ڕووخاندنی حکومەتی پەهلەویدا و شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران  ڕۆڵێکی بنگەیی و کاریگەریان هەبوو. به هاتنەوەیان بۆ مەیدانی کۆمەڵ  به شێوازێکی جەماوەریانە و  ژیا، بۆگەیشتن بە ویست و ئارمانەکانیان بەرامبەر بە حکومەت یان کۆماریەت وەستاون و بەمەش توانیوەیانە کە دەسکەوتی گەورەیان بەدرێژی مێژوو دەستبکەوێت. ئەگەر بێت و نموونەی سەردەمی مەشروتە بدەین کە  کاتێك دەوڵەت ویستی کە  په یمانێك لەگەڵ ڕووسیا  بکات لەبارەی فرۆشتنی نەوتی ئێران، ٣٠٠ ژنی چەکدار دەچنە ناو مەجلیس و لە دژی ئەم پەیمانە دەوەستنەوە، بانو قەدەم خێر که وەکو پێشەنگی لوڕەکان چووه مەیدانی شەڕ و بە هۆنراەی (دایە دایە وەختی جەنگە) دەستیپێکرد.  ژنانی وەکو سەدیقە دولەت ئابادی، مینا قاضی که پیشەنگی یەکێتی ژنان بوو لە مهاباد، که هەریەکە لەمانە لە کات و شوێنی خۆیدا ناڕەزایەتی خۆیان بە ش
یوەێکی چالاك دەردەبڕی. بزوتنەوەی ساڵی ١٣٨٨ هەتاوی واتە ٢٠٠٩ی زایینی کە لەبەرامبەر ساختەکاری هەڵبژاردنەکاندا بوو، دووباره ژنان پێشەنگ بوون  و نەدا ئاغا سوڵتانی لەناو مەیداندا شەهید بوو. ئەمڕۆ دیسانەوە مێژوو دووبارە بویەوە و  ژنانی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان  لەو پەڕی وریایی، لەم مێژووەدا بە دووبارە هاتنەوەیان بۆ سەر شەقامەکان ، ناڕەزایەتی خۆیان بەشێوازێکی جەماوەریانە دەربڕی، دەنگێك که له شاری ناسیونالیسم و ناوەندی  ئیدۆلۆژی سەردەست (مەشهەد) هەڵبڕا و سەرانسەری ڕۆژهەڵات و ئێرانی گرتە بەر. ده نگێك کە چۆکی ڕژێمی لەرزاند، چونکەباش دەینزانی کە بناغەی ئەم کۆمارە ئیسلامیە بەدەستی ژنان دروست بووە،  وه ئێستا دەتوانن بیڕووخێنن، چونکە ژنان هێزی بنگەیی و گرنگی هەر کۆمەڵگاێکن. به درێژایی مێژوو دەوڵەت  به بەردەوامی هەوڵی  بێدەنگ کردن و بێ هێزکردنی ژنانی داوه له رێگای شەریعەت و ئاین و یاسا،  بەپێچەوانەوە گەلان لەم وڵاتەدا له هەر سەرهەڵدان و نارەزایتێکدا  کە لە پێناو  ناو سیاسەت، ئابوری، چاندی و بەتایبەت کۆمەڵگایی، کە لە دژی دەوڵەت کردویانە، هەمیشە قەڵغانێکی مرۆڤ دۆستانەیان درووستکردووە.

ماڵپەڕی کەژار: کۆماری ئیسلامی سەرەتا نەرم و دواتر توندتر ڕووبەڕووی خۆپیشاندەران بوونەوە، بەڕای ئێوە ئیتر کۆماری ئیسلامی ئێران دەتوانێت بە سیاسەتەکانی کاریگەری لەسەر خۆپیشاندەران دابنێت و ڕێڕەوی خۆپیشاندانەکان جیاوازتر بکات؟

ماریا پەناهی: کۆماری ئیسلامی ئێران هەر کاتێك کە ڕابوونی خەڵك دەبینێت، به مەترسی ڕووخاندنی حکومەت و ڕژێم ڕووبەڕوو دەبێتەوە، وه هەموو هەوڵدانی بۆ پاراستنی کورسی دەسەڵاتی خۆی بەکاردەهێنێت. به ناوی ئاژاوەگێڕی و دەستێوەردانی دەرەکی ، نامرۆڤانەترین هێرش بە شێوازی چەکداری و گرتن وه یان زیندانیکردن کە به ئەشکەنجەی  ڕووحی  و دەروونی و جەستەی ڕەوای دەکەن. له مێژووی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا  کەسانێکی هەڵکەوتە و سەرهەڵدێری وەکو حەمە ڕەشی خانی بانە، مەستورەی ئەردەڵان، ئێران خانم…هتد،  لەبەرامبەر حکومەت و دەوڵەت ڕاوەستاون خۆ بەدەستاوەدانیان قبوڵ نەکردووە  سەریان بۆ دوژمنان دانەواندووە، هەموو هێزی دەوڵەت تەنها بۆ نمایش و نیشاندانی هێز و چەکی سوپایە کە مەبەستیشیان لەمە چاوترساندنی خەڵکە، بە پێچەوانەوە ئەمڕۆ تەواوی گەلانی ئێران بە وریای و زانابونێکەوە وەك قەڵغانێكی یەکگرتوو له تەواوی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا له بەرامبەر حکومەتی ناوەندی کۆماری ئیسلامی ئێران لەسەر شەقامەکانن و بەرخۆدانی دەکەن.

ماڵپەڕی کەژار: وەك دیار دەبێت ئەم بارودۆخەی کە هەیە بەردەوام بکات، کەواتە ئاخۆ بەم شێوە ناڕەزایەتیەکان بەرفراوان بێت داهاتووی ئێران بەرەو کوێ دەچێت؟

p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; text-align: right; font: 14.0px ‘Geeza Pro’}
p.p2 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; text-align: right; font: 12.0px ‘Geeza Pro’}
span.s1 {font: 14.0px Times}
span.s2 {font: 12.0px Times}

ماریا پەناهی: ڕژێمی کۆماری ئیسلامی ئێران ٣٨ ساڵە کە ئیدۆلۆژی سیاسی،بەسەر وڵاتی ئێراندا سەپاندووە، ڕژێمێك کە تا ئێستا نەیتوانیوە مافە ڕەواکانی هاونیشتیمانیانی دابین بکات، ڕاشکاوانەتر بڵێم نایەوێت دابینی بکات، چونکە دەیەوێت هەمیشە گەلەکەی وابەستەی خۆی بکات و هەمیشە داوای هاوکاری لە ڕژێم بکەن. ئیتر خەڵکی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان ماندوو بونە لە چاوەڕوانی و مانەوە لەناو حەساری ڕژێمدا، وڵاتێك کە لەلایەنی فرەڕەنگی  نەتەوەی، ئاینی، مەزهەبی، پێکهاتەی جۆراو جۆر بەناوبانگ. روحانی له گوتنێکیدا دەڵێت ئێمە لە باخچەێكی ڕەنگاو ڕەنگی گوڵ پێکهاتووین، کەواتە ئەرکەکە ئەوەییە کە گوڵەکانی ناو ئەم باخچەیە بپارێزرێن، کۆمەڵە گوڵێك لە بێ ئاوی و بێ نانی وشك دەبن و ئیتر هێدی هێدی لەناو دەچن، کەسانێك ئەم وڵاتە بەڕێوەدەبەن کە لە هەڵبژاردنی دوازدەهەمدا بە گەلەکەیان وت لە هەڵبژاردەی خراپ و خراپتر یەکێك هەڵبژێرن! لێرەدا مەبەستمان ڕووحانی و ڕەئیسی بوو، کۆماری ئیسلامی ئێران باش لەوە تێگەیشتووە کە ئەم سەرهەڵدانانەی ئەمڕۆی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بۆ نان و  ئاو نیە! بەڵکو بۆ ڕووخانی ڕژێمە. ئەم بەرفراوانبووینەوە و یەکگرتووییەی کە لەبەردەوامی خۆپیشاندانەکاندا دیارە ئەم پرسیارە دروست دەکات کە ئاخۆ بەم شێوە ناڕەزایەتیەکان بەرفراوان بێت داهاتووی ئێران بەرەو کوێ دەچێت؟ ئەمە خەڵکی ئێران دیاری دەکات،  خەڵکانێك کە بەتەواوی ڕەنگەکان، دەنگەکان زینجیرەێکی بازنەیان دروست کردووە بەناوی وڵاتی نوێ… زنجیرە بەهارێك لە ئەفریقاوە دەستیپێکرد و گەشتە وڵاتانی عەرەبی و ئەمڕۆش لە ئێرانەوە هەڵدەقوڵێت، خەڵك لە کەوانەی ڕژێمی کۆماری ئیسلامی دەرهاتوون و ئیتر هەنگاو بەرەو دواوە نانێن، دەبێت ئەم جارە کۆماری ئیسلامی ئێران
بەدوای ئەواندا بچێت.