• دۆخی منداڵان و گەنجان زیاترهاوشێوەی ژیانی ژنانە

    6 نیسان, 2023

    رێبەر ئاپۆ

    سیستەمی زۆردار و ستەمكار، منداڵان پەروەردە دەكات. سیستەم، لەزۆر لایەنەوە هەوڵدەدات هەر لەمنداڵێیەوە، منداڵان بەخۆیەوە گرێ بدات. گوتنی:”لەهەفت ساڵاندا چی بێت، لەهەفتاد ساڵانیشدا هەمانە یا خۆد”لەمنداڵی چی بێ، لەپیریش هەمانە، ئەو راستیە دەستنیشان دەكات. ئامێزی ژیانی ئازاد و كۆمەڵگەیەكی سرۆشتی هەمیشە بۆ منداڵان وەكو خەیاڵێكە و هیچ كاتێك رێگەیان پێ نادەن ئەو ژیانەی پێیان خۆشە، بژین. یەكێك لەو ئەركانە ئەوەیە كە ئەو منداڵانە بەو ژیانە رابێنن.دۆخی منداڵان و گەنجان زیاتر هاوشێوەی ژیانی ژنانە. سیستەمی دەسەڵاتدار هەر لە تەمەنی منداڵییەوە رێگە نادات كە منداڵان بەشێوەیەكی شروشتی تەمەنیان بگاتە حەوت ساڵان، ژیانیان لێ زەوت دەكات. گەنجانی تازە پێگەیشتوو لەلایەن سیستەمەوە بەرێ و رێبازی جیاواز و بەرێگەی تایبەت، وەكو قۆچی قۆربانی ماڵی دەكرێن. هەر جموجووڵێكیان لەپێشدا بۆی دیاری كراوە. بەقسەش بێت، ناتوانێت بەشێوەیەكی ئازاد بیر بكاتەوە.بەگرنگیەوە سەیری جیهانی منداڵان بكەن، هەموو شتێك روون دەكاتەوە.منداڵان لەجیهانێكی خەیاڵئاویدا دەژین، لەریشەوە بەپێچەوانەی هەموو پێشبینیە بێ رۆح و هەستەكانی سیستەمەن. منداڵ و كاپیتالیزم دوو رووی دراوێكن كە هیچ لەیەك ناچن. منداڵان رەنگە گەورە و بەكاریگەر بن، بەڵام پیر و پەككەوتووان دەمرن و هیچ نرخ و بەهایەكیان بۆ سیستەم نییە.لەسەر ئەم شاخانەوە، من زۆر هەوڵمدا سڵاو لە گروپێك لەو ژنانەی هاوشێوەی خوداوەندەكان بكەم و لەگەڵ ئەواندا هاو واتا ببم. لەهەواڵەكاندا زۆر جار دەبیستم:”گروپێك لەژنانی باشوری رۆژهەڵات لەگەڵابەی دوای تەراكتۆر و لەدواوەی كامیۆنە باریەكان بۆ كاری بێ گاری لەو هەرێم و لەم هەرێم تووشی رووداوی هاتووچوو دەبن و دەمرن، من كاتێك ئەو هەواڵانە دەبیستم، تۆڕەییم لەبەرامبەر بە پیاوی گوایە خاوەن ژنەكان، بنەماڵە، چینایەتی ودەوڵەتی بەئەندازەیەكە كە لەبەرامبەر بە هیچ رووداوێكی دیكە وەها نیم. من زۆر جاران تۆڕەبوونی خۆم لەسەر ئەم بارودۆخانە دەگێڕمەوە. مەگەر چۆن دەبێت. چی بووگە كە ئەوەندە لەپلەی خوداوەندان دابەزیوون؟ رۆح و هەستی من هیچ كاتێك ئەو بێ رێزی و بچووك بینیە قەبووڵ ناكات و مێشكیشم هیچ كاتێك ئەوە هەڵناگرێت. بۆ من ژن دەبێت لەئاستی خوداوەند دا بێت، ئەگەر وەها نەبن، ئەوا بڵا هەر نەبن باشتر. دەگوترێت:” ئاستی ژیانی كۆمەڵگەیەك بەتێگەیشتن لەئاستی ژیانی ژنان دەپێوردرێت. من هەمیشە لەسەرراستینەی ئەو قسانە بیر دەكەمەوە. من بۆ دایكم وشەی”لەچاندی دایكە خوداوەندەكان ماوەتەوە”م بەكار دەهێنا. وەكو ئەوانە چوارشانە و قەڵەو و بەهیبەت بوو. چونكە هاوشێوەی ئەو ژنانەی تر، مۆدیرنیتە كاریگەری لەسەر دانەنابوو. من نەمدەتوانی ئەو پیرۆزییە لەودا ببینم. لەگەڵ ئەوەی من لەژیاندا ئێش و ئازاری زۆریشم كێشاوە، هیچ كاتێك بە شێوەیەكی جددی نەگیریام. بەڵام كاتێك من دۆگماكانی مۆدیرنیتەم هەڵوەشاند لەپێشدا دایكم و لەكەسایەتی ئەودا ئەو دایكانەی هەرێمی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەموویان بەدڵێكی شكاو و چاوی پڕ لەفرمێسكەوە بەبیردێنمەوە و رێزی خۆمیان پێشكەش دەكەم. دایكم زور بە زەحمەت ئاوی لەبیرەكە هەڵدەگۆزی و بەسەتڵ دەیبردەوە، كاتێك ماندوو دەبوو و لەنێوەی رێگەدا دایدەنا، من بەپەلە دەكەوتمە شوێنی و سەرم دەخستە ناو سەتڵەكەوە و بەتاسەوە تێرتێر ئاوم دەخواردەوە.لەئێستادا لەواتای ئەو قۆڵپە قۆڵپەی ئاوەكة، وەكو یەكێك لەبیرەوەریە هەرە خۆشەكان و هەڵبژاردەكان بەغەم و كەسەرەوە یادی دەكەمەوە. من پێشنیارم بۆ هەر كەسێكه دوا شكاندنی هەموو دۆگمەكانی مۆدیرنیتە سەرلەنوێ به پەیوەندیەكانی خۆیان لەگەڵ دایك و باوكیاندا بچنەوە. دەمەوێت جارێكی تر بەو شێوەیە سەیرێكی هەموو”پەیوەندیەكانی گوند” كە لەسەردەمی نئۆلیتیكەوە ماونەتەوە بكەم. بێگۆمان سەركەوتنی هەرە مەزن ئەوەیە كە مۆدیرنیتە توانیوویەتی تێڕوانینی ئێمەی كەلتوری كەبەهەزاران ساڵە پاراستوومانە هەڵوەشێنێت و لەناوی ببات. مرۆڤ تێدەگات كە هیچ كەسێك لەكەس و گروپەكانی كۆمەڵگەی كەلتوری و چاندی كە هەڵوەشێندراون و تەنیا بینراون، تێڕوانینێكی ئازاد، سەربڵند، بەژیانێكی خۆبەخشانە و سەربەخۆوانە چاوەڕوانی هیوا دەكەن.منداڵێك دوای پانزدە ساڵ دەتوانێت لەمنداڵی داببڕێت و ئەو قۆناخە بەبێ بەكۆمەڵگەبوون تێپەڕ نابێت. منداڵ زۆر لەدایكی تۆڕە دەبێت. چۆلەكەی، پەلەوەرەكانی تر دەتوانن لەچەند رۆژێكدا بكەونە سەر پێ خۆیان و بژین. بەكۆمەڵگەبوونی مرۆڤ زۆر تێكەوپێكەڵە و بەیەكداچوونە و دەبێت بەقووڵی لێبكۆڵینەوە. رەگەزی مرۆڤ كە بەكۆمەڵگەبوونی خۆی لەدەست بدات، یا ئەوەتا وەكو رەگەزێك نابینرێت، یا خودبە پێچەوانەوەیە و نامومكنە، بە تەنیا دەمنێتەوە. بەگشتی هەموو زیندەوەران، هەم وەكو رەگەز و هەم وەكو گشتی بوونی خۆیان و پێداویستیەكانیان لەگشتیگیربوون و خۆسەربوونی خۆیاندا دەبیننەوە. كۆمەڵگە خۆەبوونێكی رەگەزی مرۆڤە و لەگەڵ بوون زیاتر، خاوەن تایبەتمەندیەكی بوون و سەربەخۆیە.لەپێشدا دایك و باوك ـ دەمەوێت بەشێوەیەكی ئازاربەخش باسی بكەم ـ گوایا هەموو دەبێت ئاگاداری رەوشی رۆحی و هەستی منداڵەكانیان بن و دەبێت رۆحی ئەوان سەدا سەد نوێنەرایەتی كۆمەڵگەبوونێكی راست بكەن كە منداڵ ناچار نەبێت لەماراتۆنی هەڕاكردندا كە پڕە لەئێش و ئازار بەتۆڕەبوونێكی بەو شێوەیە بەتەنیا بەجێ بهێڵدرێت. من باسم لەتراژیدیای خۆمم كردبوو كە چۆن لەقۆتابخانەی سەرەتایی پێش ئاسیمیلاسیۆن دەستم پێ كرد. قۆتابخانەی سەرەتایی لەشوێنی زمانی دایكی بەزمانێكی تروانەیان پێمان دەوتەوە. ئەو مەترسیەی لەو قۆتابخانەوە رووبەرووم دەبوویەوە هەستم پێ دەكرد. بەو تەمەنە منداڵییە دەیانوویست من دەست لەزمانەكەم بەربدەم و منیش بەدوای كەسایەتی ونبووی خۆمدا وێل ببم. ئاخۆ دەمتوانی لە كوردبوونی خۆم بدۆزیبایاتەوە، دەمتوانی لێ بگەڕم؟! دیاردەی كورد یا خود پرسی كورد بۆ من بەو شێوەیە دەستی پێ كردبوو. ئەوە لەكاتێكدایە پرسێكی

    دوورودرێژە كە بۆ وەڵامدانەوەی ئەوەی لەدڵمدا بوو بەساڵانە منی تۆڕە و بێزار دەكرد… من هێدی هێدی زمانەكەمم لەبیر دەكرد و

    لەژێر پەردەی ئەوەشدا خەسارێكی زۆر مەزن شاردرابوویەوە. من چیم لەدەست دەهات. ئەمە پرسگێڕیكە زۆر زۆر و زەحمەت بوو بۆ ئەوەی وەڵامی بدەمەوە.خۆی لەخۆیدا لەكردەوەدا من لەمنداڵیەوە بۆ دۆزینەوەی هەڤاڵانم وەكو نەچیرڤانێك بووم. یەكێك لەنەخۆشییە سەرەكیەكانی من ئەوە بوو، كە من گروپی بچووك لەمنداڵان كۆبكەمەوە. بۆ ئەوەش من هەر شتێكم بەكار دەهێنا.

    لەكاتی چوونم بۆ “قۆتابخانەی سەرەتایی” جەماعەتێكیم لەنوێژخوێنان درۆست كردبوو و دەستم بە پێشنوێژی كردبوو. بەگەڕان بەدوای كۆشتنی ماران، چوون و هاتنم بۆ نەچیرڤانی چۆلەكەكان، و كەمپین بۆ كامپەینم بۆ كۆكردنەوەی گوڵ و گیا هەمیشە لەرۆژەڤدا بوو. من هەمیشە بیانۆیەكم دەبینیەوە و بۆ ئەوەی بەشوێنی هەڤاڵانی هاوتمەنی منداڵیم بكەوتبام. بنەماڵەكانیش لەو بوارەدا تا ئاستێك ئەوەیان دەزانی. بۆ ئەوەش بەشێوەیەك منداڵەكانیان لەمن دوور بخەنەوە هەر شتێكیان دەكرد. ئاخر من”شێتێكی چۆڵستان”بووم. هەرچۆن لێگەڕینی منیش نیشانی دەدا، سوڕانەوە بە دەوروبەری كۆمەڵگەی مۆدیرن و داب و نەریت منی تێر نەدەكرد. لەرۆح و زیهنی مندا بوشایەكی گەورەی درۆست ببوو. وەها دیار بوو كە بە ئاسانی تێر و رازی نەدەبووم. گەورە پیاوان و پیاو ماقوڵانی گوند جارێكان بۆ ئەوەی من هۆشیار بكەنەوە وتبوویان:”تۆ وەكو جیوەی هیچ ناتوانی لەجێگەیەكدا راوەستی”! بەراستی من وەها بووم. تێگەیشتنی

    “لەجێگەی خۆیدا دەجووڵێت”بۆ من لەجێ خۆیدا بوو. كاتێك من بەو “هەڕا هەڕاكانانە و بەو لەز و بەزە گەیشتمە كۆتایی زانكۆ بەشێوەیەكی سەرەكی لەئەزموونی گشتی و پۆختە و رێك و پێك بۆ ئەوەی بتوانم هەنگاو هەڵبگرم ئێدی كاتی خۆی هاتبوو.

    لەسەر ژیانیم؛ لە دوورگەی ئیمرالی

    كۆمەڵگە ئەزموونی تیۆری و پراكتیكی وەكو زانیاری دەداتە تاكەكانی خۆی بەتایبەتی بەگەنجان، مرۆڤ ئەو هەوڵدانەی كۆمەڵگە كە دەیەوێت خۆی بداتە قەبوڵكردن وەكو پەروەردە بەناو دەكات. هەروەها بە میكانیزمی پەروەردە منداڵان دەكرێنە بوونێكی كۆمەڵایەتی.

    پەروەردەكردنی منداڵان لە ئەرك و بەرپرسیاریەتی دەسەڵاتداری و دەوڵەتدا نییە، ئەركی سەرە و هەرە لەپێشینەی كۆمەڵگە بۆ خۆیەتی.چونكە منداڵان و گەنجان هی كۆمەڵگەن نەك دەوڵەت. ئەگەر مافێك، هەم وەكو ئەركێك كە كۆمەڵگە منداڵ و گەنجان بەگوێرەی داب و نەریتی خۆی، تایبەتمەندی سرۆشتی خۆەبوونی كۆمەڵگەی بنەڕەتی ببینێت، ئەوە بابەتێكی مان و نەمانە؛ چونكە بۆ ئەوەی

    كۆمەڵگە بوونی خۆی بەردەوام بكات ئەو بابەتە كێشەیەكی بنەڕەتیە. هیچ كۆمەڵگەیەك مافی خۆەبوون بۆ ئەوەی ئەركی پەروەردەكردنی گەنجانی لەگەڵ هیچ هێزێكدا دابەش ناكات، و دەست هیچ هێزێكی دیكە. ئەو هێزانەی باسیان دەكەین، هەرچەندە دەوڵەت یا خۆی ئامرازی دەسەڵاتداریەتی جۆراوجۆریش بن ئەو ماف و ئەركەیان رادەست ناكرێت. خۆی لەخۆیدا خۆیان رادەستی باڵادەستی هەژەمۆنخوازی ناكەن. ئەمەش وەها پێناسە دەكرێت. پیرۆزبوونی مافی پەروەردەكردن بەهۆی رۆڵ و پێگەكەی لەبوونەكەیدایە، یا خود لەمان و نەماندایە. پێش هەر شتێك دایك و باوك و هیچ هێزێكی كۆمەڵایەتی ناتوانێت منداڵان و گەنجانی خۆیان نایانەوێت پێویستیان بەنزیكبوونەوەیەكی وەها هەبێت. لەهەموو مێژوودا یەكێك لەچالاكیە دژبەرەكانی شارستانی ئەوەیە، كۆمەڵگە لەگەنجان و منداڵان بێ بەش و بێ بەری بكات. ئەو كارەش بەدوورێباز پێكدێنن؛ یا ئەوەتا پیروپەككەوتووەكان دەكۆژن و منداڵانیان دەكەنە كوێلە یا خۆد بەئامانجی پەروەردەكردن ئەوان بۆ خزمەتی سیستەمی دەسەڵاتداریەتی ئامادە دەكەن.یەكێك لەئامانجە هەرە گرنگەكانی شەڕەكانیش ئەوەیە، وەكو ماڵی هەرە بەنرخ؛ منداڵان و كچان و كۆڕان لەو دوو رێگە لەنێو خۆیاندا دەتوێننەوە. هەر بۆیەش ماڵی توانەوە بۆنیاد دەنن. لەگەڵ بۆنیادنانی ماڵی تواندنەوە، بنەمای برۆكراسیش دەست پێ دەكات بەو شێوەیە لەمێژووی شارستانیدا خۆیان بۆنیاد ناوە. لەلایەكەوە بەو رێبازە كۆمەڵگە قەتیس و قەڵس دەكەن. ئەم چالاكییە پێكهێنانی هێز و ئامرازی برۆكراسییە. یا خود

    لەدژی كۆمەڵگە، پێكهێنانی كۆمەڵگەیەكە لەدژی كۆمەڵگەی سروشتی و پێكهێنانی كۆمەڵگەی دەسەڵاتداریەتی و دەوڵەتە. لەم پێكهێنانەدا منداڵ و گەنجان لەكۆمەڵگە خۆبەخۆ لەلایەنی زمانی، چاند و مێژووییەوە دەتوێننەوە و وەهاش پەروەردەیان دەكەن. ئامانجی بنەڕەتی سیستەمیش هەر ئەوەیە. گەنجان و منداڵان لەراستینەی كۆمەڵگەیی خۆیان دوور بخەنەوە و نامۆیان بكەن. هەوڵدەدەن كە نەتوانن بەبێ سیستەمی دەسەڵاتداریەتی بژین. هەم بەشێوەیەكی ماددی و هەم ئایدئۆلۆژی ئەوان دەكەنە خاوەن ناسنامەیەك كە خۆیان لەهەركەس

    بەدەوڵەتی تر ببینن. دەوڵەت و دەسەڵاتداریەتی بۆ ئەوان وەكو تاكە رێگەی بوون دەهێڵنەوە. ئەو بەشی لەخۆیان نامۆ بوونە هەم خۆیان

    بەدەوڵەت و هەم دەسەڵاتداری دەبینن، هەم بەشێوەیەك لەشێوەكان ئەوان لەگەڵ كۆمەڵگەی سروشتیدا رووبەرووی یەكدی دەكەنەوە. هەندێ جار دەوڵەت و سروشتی كۆمەڵگە وەكو یەكدی لێدەكەن. ئەمە هەڵەیە و ناكۆكە. مێژووی شارستانی لەسەر ئەم ناكۆكیە دامەزراوە. چونكە بەهۆی ئەو هۆكارە مێژوویانەوە دەسەڵاتداریەتی دەستی بە پەروەردەكردن كردوە. خۆی لەخۆیدا ئەركی پەروەردەكردنی كۆمەڵگە لەخەمی ئەواندا نییە. سەرمایەدارێكی كرێكار چەندە خۆی پەروەردە بكات، ئەو دەسەڵاتدارەش كە دەسەڵاتداریەتی بەرێوە دەبات بەهەمان لۆژیكی كرێكار و بەندەكانی خۆی نزیكی پەروەردە دەبێتەوە. ناوی ئەوەش برۆكراسییە، ئەوا لەهەرە بنەڕەتیەوە تا هەرە ژوور وەكو “كوێلە”پەروەردە دەكرێن. بەتایبەتی دەسەڵاتداریەتی دەوڵەت ـ نەتەوە “هەژەمۆنخوازی”، خۆی لەسەر هەموو منداڵان و گەنجانی كۆمەڵگە دەگرن و بەرێگەی پەروەردە سیستەمی خۆیان دەخەمڵێنن. هەندێ كەسان بەتێگەیشتنیان لەمێژوو و هونەر، بە رەنج و زەحمەتیەكی دینی، فەلسەفی ئەو منداڵان و گەنجانەی بنەماڵەكانی پێش خۆیان كە هی ئەوانیش نین هەوڵدەدەن نزیكیان ببنەوە، كەچی ئێدی ئەو ئەو منداڵ و بنەماڵانە تایبەت بە دەسەڵاتداریەتین و لەخۆ نامۆبوونیهەرە مەزن بەو شێوەیە بەدەزگا دەكەن.

    لەلایەنی پەروەردەیەوە ئەو چینەی هەرە زێدە هەژەمۆنگەرایی لەسەر كۆمەڵگەی گەلان پێكدێنێت، بۆرژوازییە. پەروەدەی سەرەتایی و ناوین ناچاردەكات و كاتێك ئەوانەی بڕوانامەی زانكۆیان وەرگرت و ئەوانەی بەشوێن دۆزینەوەی كاردا دەگەڕن، قۆناخی خستنە نێو قەفەس و نێو چەپۆك و لەخۆنامۆبوون لەسەر گەنجانی كۆمەڵگە دەست پێ دەكەن. بە زۆری، هێزی ماددی و پەروەردە ئێدی دەبنە چەكی داگیركاری لەسەر مرۆڤ و مرۆڤەكانیش بەزۆر و زۆرداری هەوڵدەدەن خۆیان لەبەرامبەر بەوانەوە بپارێزن.دەتوانرێت بگۆترێت كە، راستینەی كوردستان لەگەڵ هیچ وڵاتێكی تردا ئەوەندە بە ئێش و ئازاری نییە و، بەراورد ناكرێت، بۆیەش پێویستی بە وەڵامدانەوەیەكی بەپەلە هەیە. من ویستم سیستەمی ژیانی خۆم بەكورتیش بێت بۆتانی باس بكەم. هەرچەندەش ئێوە ئاگادارن، لە”چیرۆكی ژیانەوە”دا، ژیانی خۆمم لەتەمەنی منداڵیەوە تا هەنووكەم بۆتان باس كردوە. وەكو چۆن لێرەشدا دەبینرێت، لەبەرامبەر بەهەر رووداو و دیاردەیەك كاردانەوەم نیشانداوە. بۆ یەكەم جار كە خۆمم بینیوە لەبەرامبەر بەو سیستەمە كە جیهانی هەڵخەڵەتێنراوی ئافراندوە، وەستامەوە و سەرم هەڵبڕی.شارستانی ساڵی 1970 پڕ دواكەوتووانەیە. منداڵی و ئەو ساڵانەی من لەقۆتابخانەی سەرەتاییدا بووم لەبنەڕەتدا لەشوێنێكدا لەگەڵ سیستەم دەگەیشتنەوە یەك، واتا لەلایەكەوە دەمویست لەگەڵ سیستەم خۆم رێكبخەم و لەلایەكی دیكەوەدەموێست لەسیستەم هەڵبێم. ئەو ناكۆكیەی بە رێپێوان”هجرەت” و دوورخستنەوە دەناسرێت، دوورخستنەوە لەبنەماڵە و رەوشی ئابوری و هەموو ئەو شتانەی لەگەڵیدا دەژیت بەرەو هەڵدێرێكی گەورە دەچوو كە رێگەی لەسەر كەسایەتی و گۆشار و وەستانەوە و دژایەتی دەكردەوە. من، ئەوەندە رووبەرووبوونەوە و وەستانەوەم بۆچی بەگۆنجاو زانی؟ خوێندكارێكی بەئاگا دەزانێت كە كەسایەت دەیەوێت رێگەیەك بۆ ئازادی بدۆزێتەوە، لەمەو بەدوا ناتوانێت شتێك بۆنیاد بنێت. لەهەلومەرجی هەندێ لەبنەماڵەكاندا كە بۆ ژیانی منداڵان رێگەی پەروەردەكردن گۆنجاو بێت پێویستە. واتا هەندێ لەبنەماڵەكان، بەدەرفەت، ئاخاوتن و هێزی خۆیان، خۆیانیان خستووەتە ژێر پەڕ و باڵی سیستەم و دەتوانن منداڵ بەشداری رێگایەكی وەها بكەن. بنەماڵەكان دەیانەوێت منداڵان بەگوێرەی داب و نەریتی دینی یا خود ئەو ئاستەی لەئابوری كە لەدەستیاندایە، لەنێو سیستەمدا و بەخەیاڵی خۆیان بەهەندێ دەرفەت دەیانەوێت پەروەردە بكەن یا خود بەگوێرەی سیستەمی دەسەڵاتدار نزیكایەتیان لەگەڵ دەكەن. لەسەر ئەم بنەمایە بوو كە رێپێوانێكمان دەست پێكرد. ئەمجارە ئەگەر هەندێ هەلومەرج لەبار بێ، یا خۆد مرۆڤ بتوانێت بە رێگەی ئەو دەرفەتانەی لە بەردەستی دان، خۆی تێر بكات، رێگای وەرگرتن ئەوەندە قورس نییە. لەتەمەنێكی بچووكدا دەكەونە سەر ئەم رێگەیە. بێگۆمان ژنان زیاتر لەژێر زەخت و گۆشارێكی تونددان و لەژێر چاودێریدان. زیاتر رێپێوانەكە بەزەحمەتتر كە لەبەرامبەر بەوانەوە پێكدێت. ژنان ناچار بە ژیانێكی ملكەچبوون و تەسلیمیەت و كوێلەبوون و قەبوڵاندنی ئەوانە دەكەن.كاتێك من بەكورتی باسی ژیانی خۆمم كرد، هەندێ كەس دەتوانن بڵێین ئەو شتانەش خۆ لە ژیانی منیشدا بوونی هەیە، واتا سیستەمی بنەماڵە و بێ واتایی لەسیستەمی گوند و هەلومەرج بەهیچ شێوەیەك چانسی پێشكەوتن ناداتە مرۆڤ، ئەو شتانەی كە وەكو باشی، راستی و جۆانی دەزانین نەگەیشتینە ئەوانە. بەو هیوایانەی كە لەگەڵ خۆیدا بۆنیاد و كاردانەوەی دەبێت، ئەو ژیانەی كە مرۆڤ ناتوانێت وەكو چۆن پێ خۆشە بژیت … مرۆڤ چی دەوێت، وەڵامەكان چەندەش ژێبەریش بێت، بەڵام جارێكی تر تێركەر و بەس نییە. واتا ناتوانی بەدڵی خۆت بگەڕی، ناتوانی بەزمانی خۆت قسە بكەی و بەتێروتەسەلی خاوەنی چاندوكەلتوری خۆت بی. لەم بابەتەدا بنەماڵە زیاتر رووبەرووی هەڵوەشاندنەوە بووەنەتەوە. بەتایبەتی لەواتای بنەماڵەی كۆندا هەڵوەشاندنەوە و

    بێ هێزی زیاتر روو دەدات. ئاوەها، ئەمە چارەنووسی هەموو تاكەكانی كۆمەڵگەی ئێمەیە، هەم ئامانج و هەم ئەنجامە.ژیانی من، ئاوا دەستی پێ كرد. من چیم دەكرد؟ هەر چیم پێ نەكرابا، هەڵدەكێشامە سەر لووتكەی چیاكان، لەماڵەوە هەڵدەهاتم. واتا بەگشتی لەنێو سەرقاڵبوونێكدا بووم. كاتێك بیر لەو رۆژانە دەكەمەوە، لەو رووداوانە زۆر تێدەگەم، لەنێو جموجووڵێكدا چۆن، چۆنیدا خۆمم دەدۆزییەوە. یەكسەر شتێكم بۆ سەرقاڵ كردن دەبینیەوە. تەنانەت جموجووڵێكی بێ واتاشم نەبوو. واتا ئەو كەسانەی بەتەمەن كە جێگەیەكی تایبەتیان هەبوو، هەمیشە منیان دەخستە ژێر چاودێرییەوە و دەیانگووت، ئەوا لێرەی زەوت كردوە و دەستیشی گەیشتووەتە لێرە. دەیانوویست بەگوێرەی خۆیان سیستەمێك بۆنیاد بنێن. بێگۆمان ئێمە زۆر لەجموجووڵدا بووین، هیچ رانەدەوەستاین. ئەوەی كە ئێمەی زۆر پێشدەخست، لەراستیدا شەڕكردن بوو. ئەو سیستەمەی هەموو كەس بەوە كۆتاییان پێهاتبوو، من رێگەم نەدا كە كۆتایی بەمنیش بهێنێت. من لەشوێن پەیوەندیەكی جیاواز، نزیكایەتیەكی جیاوازتر، هیوایەكی جیاوازترەوە بووم. ژیانێكم بەگوێرەی سیستەم نەدەویست، لەژیانێك دەگەڕام كە حەزم لێبوو. دەبێت ئەو سیستەمە چۆن، چۆنی بێت؟ بێگۆمان لێرەشدا؛ پرسی”چۆن بژین”، بەهێز و

    سوتێنەرە. بەلای منەوە بەو چارەنووسە رازی نەدەبووم،ئەو چارەنووسەی كە بۆ منیان بەگۆنجاو دەزانی من قەبوڵم نەدەكرد و هەوڵمدەدا بەهێز و بازووی خۆم چارەنووسی خۆم دەستنیشان بكەم. بەواتایەكی راستتر، بۆ ژیانێكی وەها وەڵامدانەوە و هەڵوێستێكی وەها پێویست بوو. من هیچ كاتێك نەمگووت، بێ ئیمكان و بێ دەرفەتین و زۆر زەحمەتە. لەگەڵ ئەوەی كە هەموو كەس بەئەندازەیەكی باش، بەو داب و نەریتە راهاتبوو،من هەر لە هات و چوودا بووم. من ئەوەی كە ویستی هەموو كەس بوو و نەیاندەتوانی پێ بگەن من بۆ خۆمم بەبنەما گرت؛ ئەوەی دەیانوویست و لەهزرمدا دەهات و دەچوو، پێكنەدەهاتن و دەموویست بۆنیادی بنێن، دەیانویست ئەوانە بۆنیاد بنن، یاخود ئەو شتانەی كە خەڵكی دیكە دەیانكرد، من نەمدەویست بیكەم و خۆم بەو شتانەوە سەرقاڵ نەدەكرد. ئەو قۆناخە هەموو لەبنەڕەتدا، كاردانەوەیەك بوو لەبەرامبەر ئەو ژیانەی كە دەیانوویست بەزۆر بیسەپێنن. لەقۆناخەكانی خوێندندا یا خود لەكاتێكدا من لەگەڵ سیستەمدا لەیەكمان نەدەكرد، منی بۆ رێپێوان”هجرەت” پاڵ پێوە دەنا. لەبنەمادا ئەوە تاكتیكی ژیانی من بوو. لە ناواخنی دا بە رێپێوان و رەوابوونی كۆمەڵایەتی زۆر پابەند بووم. بەڵام لەناوەوەشدا، بێ ئەوەی لێبپرسمەوە منپێكم نەدەهێنا. هەروەها یەكەم جار پێوەی پەیوەست و گرێدراو بووم. بەڵام لەكاتی چووندا من بە قوڵایی لێمدەپرسیەوە. بەهەمان شێوە هەوڵمدەدا زیاتر لە سیستەم تێبگەم و ئاگاهی و زانیاری كۆبكەمەوە. بەڵام جارێكی تریش، كاردانەوەیەكی بنەرەتی لەمندا پێشدەكەوت و سەریهەڵدەدا. رێزێكی مەزنم بۆ مامۆستا و گەورەكان هەبوو و پێیانەوە زۆر گرێدراو بووم. بەڵام هەمیشە و هەركات ئەوانم دەخستە ژێر لێپرسینەوە. ئەوە لەبنەمادا ئەو

    رەوشەی هەبوو بەشێوەیەكی هێنایە پێش و زیاتر گفتوگۆم لەسەر دەكرد، هەرچۆنێك بێت بەو شێوەیە قەبووڵم نەكردوە. لەژێرەوەش لێمپرسینەوەم لێكردوە و ئەگەر پێویست بەتێپەڕاندن بوو بێت، تێپەڕیانم كردوە. من لەواتایەكی دیكەدا، وەها دەمڕوانیە ژیان.

    هەم لەگەڵیدا لەناو هاوسەنگیەكدا بووم و، لەهەموو تەمەنی خۆمدا لێوە زۆر دوور نەبووم، بێ لێپرسینەوە رەوایەتیم بە سیستەم نەدا و نایدەم، ئەوە بەهیچ شێوەیەك قەبوڵ ناكەم، ئەوە دەبێتە ئانارشیزمێكی بێ فۆرم و شێوە. گوتنەوەی ئەوەی كە ئێمە تەنیا سیستەم قەبوڵ ناكەین، كاردانەوەیەكە لەدژی سیستەم و ئەوەش مرۆڤ بەرەو شكست دەبات. بێگۆمان بەئانارشیستبوون و بەشێوەیەكی عامیانە گشتیانە هیچ شتێك پێكنایەت. چونكە لەبنەڕەتدا لەنێو سازش دا بوون، واتایەكی نییە و نابێت.



    کژار