زێئوس، خودای خودایان فه‌رمانی دا، پڕۆمته‌ی نافه‌رمان به‌ زنجیر بکێشن. ئا به‌م جۆره‌، حه‌کایه‌تی من و تۆ، ده‌ستی پێ کردووه‌ …(1)

تۆ میرات گری پاسه‌وانانی زێئۆسی، تا هه‌موو ڕۆژێک چاوه‌دێری بکه‌ی له‌ ڕۆڵه‌یه‌ک ، له‌ ڕه‌گه‌زی خۆره‌تاو و ڕووناکایی  . بۆ من و تۆ زیندان دوو واتای جیاواز ده‌به‌خشێت‌.  دوو که‌س له‌ دوو به‌ری دیوارێک، به‌ ده‌رگایه‌کی ئاسنین و ڕۆچنه‌یه‌کی بچووک له‌ نێوی دا.  تۆ له‌ ده‌ره‌وه‌ی سیللول، منیش له‌ ناخی سیللول دا.

ئێستا وا باشتره‌ یه‌کتر به‌ باشی بناسین.

من مامۆستایه‌کی قوتابخانه‌م. نا … نا…

من خوێندکارێکی سه‌مه‌دی بێهره‌نگیم (2). هه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی که‌ چیرۆکی ئۆلدوز و قشه‌لاکان و ماسی ڕه‌شی بچکۆڵه‌ی نووسی، تا فێری هه‌موو که‌س بکات، جوڵانه‌وه‌ و وه‌ڕێ که‌وتن.

ده‌یناسی !؟  باش ده‌زانم که‌ نایناسی.

من شاگردی خان عه‌لیم. هه‌ر ئه‌و مامۆستایه‌ی که‌ فێری کردین که‌ چۆن له‌ سه‌ر ته‌خته‌ی ڕه‌شی ناو کلاسه‌که‌مان، وێنه‌ی خۆره‌تاو بکێشینه‌وه‌، تا به‌ تیشکی خۆی، شه‌مشه‌مه‌کوێره‌کان بڕه‌وێنێ.

ده‌زانی ئه‌و کێ بوو !؟

من هاوکاری به‌همه‌نی عیزه‌تیم (3)، ئه‌و پیاوه‌ی که‌ هه‌موو کاتێک بۆنی بارانی لێ ده‌هات. مرۆڤێک که‌ هێشتا خه‌ڵکی کرماشان و گونده‌کانی ده‌وروبه‌ری، له‌ گه‌ڵ یه‌که‌مین بارانی پاییزی دا، یادی ده‌که‌ن.

 هیچ ده‌زانی که‌ ئه‌و کێ بوو !؟ باش ده‌زانم که‌ نازانی.

من مامۆستام. له‌ شاگرده‌کانم، پێکه‌نین و پرسیار کردنم به‌ میرات گرتووه‌.

ئێستا که‌ منت ناسی، تۆش خۆتم پێ بناسێنه‌.

هاوکاره‌کانت کێ بوون؟ ئه‌م توڕه‌یی و نه‌فره‌ته‌ی ناو ده‌رۆنت له‌ کێ به‌ میرات گرتووه‌؟! ئه‌و که‌له‌بچانه‌ی ده‌ست و پێ، له‌ چ که‌سێکه‌وه‌ بۆ تۆ به‌ جێ ماوه‌ ؟! له‌ سیاچاڵه‌کانی زوحاک !؟

له‌ خۆت بدوێ. تۆ کێی !؟

ئه‌وه‌نده‌ ‌من له‌ که‌له‌بچه‌ و زنجیر و قامچی، له‌ دیواره‌کانی قاییمی 209، له‌ کامێڕاکانی ئێلێکترۆنیکی زیندان، له‌ ده‌رگاکانی قاییمی، مه‌ترسێنه‌. ئیتر ‌هیچ خۆفێکم نییه‌ له‌و شتانه‌ . توڕه‌ مه‌به‌. مه‌قیژێنه‌.له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی سه‌ری خۆم به‌رز کردووه‌ته‌وه، به‌ مست له‌ دڵی من مه‌کوته‌. هێشتا به‌سه‌رهاتی مستی تۆ و سه‌ری ژنێکی زیندانم هه‌ر له‌ بیره‌.(4)

لێم مه‌ده‌ به‌ تاوانی گوتنه‌وه‌ی گۆرانی. ئه‌من کورد. ئه‌ژدادی من، ئه‌وینی خۆیان، ئێش و ژان و تێکۆشان و ته‌واوی هه‌بوونی خۆیان، له‌م گۆرانی و ئاوازانه‌،‌ بۆ من به‌ یادگار جێ هێشتووه‌. من ده‌بێ گۆرانی بڵێم و تۆش ده‌بێ گوێی لێ ڕاگری. وه‌ تۆ ده‌بێ گوێ بیسی گۆرانیه‌کانم بی. ده‌زانم ئازارت ده‌ده‌ن.

ده‌ست پێ‌ مه‌که‌ به‌ لێدانی من، له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ کاتی پیاسه‌ کردن، ده‌نگی هه‌نگاوه‌کانم دێت. ئاخر دایکم فێری کردووم، به‌ هه‌نگاوه‌کانم له‌ گه‌ڵ زه‌وی بدوێم. له‌ نێوان من و زه‌وی دا په‌یمانێک به‌ستراوه‌ و پێوه‌ندیه‌ک، تا زه‌وی پڕ بکه‌م له‌ جوانی و پێکه‌نین. که‌ وابوو لێ گه‌ڕێ هه‌نگاو بنێم. لێ گه‌ڕێ، گوێ بیسی ده‌نگی هه‌نگاوه‌کانم بێت. لێگه‌ڕێ تا زه‌وی بزانێت، هێشتا زیندووم و هیوادار.

قه‌ڵه‌م و کاغه‌زم لێ مه‌ستێنه‌. ده‌مهه‌وێ بۆ منداڵانی وڵاته‌که‌م، لایه‌لایه‌یه‌ک بنووسم. پڕ له‌ هیوا، پڕ له‌ چیرۆکه‌کانی سه‌مه‌د و ژیانی ئه‌و، خانعه‌لی و ئاواته‌کانی، عیزه‌تی و شاگرده‌کانی. ده‌مهه‌وێ بنووسم. ده‌مهه‌وێ له‌ ناو سیللول، هه‌ر لێره‌وه‌، له‌ گه‌ڵ خه‌ڵکی خۆم دا بدوێم. تێده‌گه‌ی که‌ من چی ده‌ڵێم !؟

باش ده‌زانم تۆیان وه‌ها ڕاهێناوه‌، نه‌فره‌ت بکه‌ی له‌ ڕووناکی، له‌ جوانیه‌کان، له‌ ڕامان و بیرکردنه‌وه‌. به‌ڵام مه‌ترسێ. وه‌ره‌ ناو سیللوله‌که‌م، میوانی سفره‌ی بچووک و هه‌ڵدڕاوی من به‌. بڕوانه‌ که‌ من چلۆن هه‌موو شه‌وێک، شاگرده‌کانم ده‌که‌م به‌ میوانی خۆم. بڕوانه‌ که‌ چۆن چیرۆکیان بۆ ده‌ڵێم.  به‌ڵام خۆ تۆ ئیزنی ئه‌وه‌ت نییه‌ ببینی. تۆ ئیزنی ئه‌وه‌ت نییه‌ ببیسی. تۆ پێویسته‌ ئه‌ویندار بی. پێویسته‌ ببی به‌ مرۆڤ. ده‌بێ بێیته‌ ئه‌و به‌ری ئائه‌م ده‌رگایه‌،‌ بۆ ئه‌وه‌ی تێبگه‌ی چی ده‌ڵێم.

چاوم لێبکه‌ تا بزانی جیاوازی له‌ نێوان من و تۆ چییه‌ ؟

 من هه‌موو ڕۆژێک له‌ سه‌ر دیواری سیللوله‌که‌م، ده‌سته‌کانی خۆشه‌ویسته‌که‌م و چاوه‌ جوانه‌کانی ده‌کێشمه‌وه‌ و ده‌سته‌کانی به‌ ده‌ست ده‌گرم. گه‌رمای ژیان، له‌ ناو په‌نجه‌کانی ئه‌و دا و حه‌ز و چاوه‌ڕوانیش له‌ ناو چاوه‌کانی، هه‌ست پێ ده‌که‌م. به‌ڵام تۆ هه‌موو ڕۆژێک، به‌ گۆپاڵی ده‌ستت، نیگاری په‌نجه‌کانی سه‌ر دیوار ده‌شکێنی و چاوه‌کانی چاو له‌ ڕێگای ده‌رده‌هێنی و دیواره‌که‌م لێ ڕه‌ش ده‌که‌ی.

دونیای تۆ هه‌موو کاتێک تاریکایی و زیندانه‌ و هه‌ست کردن به‌ ڕووناکایی، ڕه‌نجت ده‌دات. من چه‌ندین مانگه‌ چاوه‌ڕوانی دیتنی ئاسمانێکی پر ئه‌ستێره‌م. ئاسمانێک که‌ ئه‌ستێره‌کانی سه‌رکه‌ش له‌ ناوی دا، له‌و به‌ری ئاسمانه‌وه‌ بۆ ئه‌و لای تر ، ڕابخوشێن و جه‌رگی تاریکی هه‌ڵدڕن. به‌ڵام تۆ به‌ ساڵانه‌ له‌ ناو تاریکی دا ده‌ژی. شه‌وانی تۆ بێ ئه‌ستێره‌ن‌. هیچ  ده‌زانی شه‌وی بێ ئه‌ستێره‌ چییه‌ !؟ ئاسمانی هه‌میشه‌ شه‌و واتای چییه‌ !؟

ئه‌گه‌ر ئه‌وجاره‌  بۆ 209 هاتمه‌وه‌‌، وه‌ره‌ ناو ژووری سیللوله‌که‌م. من گه‌لێک ئاواتت بۆ ده‌خوازم. به‌ڵام نه‌ک له‌ شێوه‌ی دۆعاکانی تۆ که‌ یه‌ک پارچه‌ له‌ ئاگر و ترسی‌ جه‌هه‌ننه‌م پێک هاتوون. داخوازه‌کانی من، پڕ له‌ هیوا و پێکه‌نین و ئه‌وینن‌. وه‌ره‌ ناو ژووری سیللوله‌که‌م، تا نهێنی دواترین پێکه‌نینی عیزه‌تی، له‌ کاتی له‌سێداره‌ دانت بۆ بدرکێنم. ده‌زانم که‌ جارێکی دیکه‌، ده‌مهێننه‌وه‌‌ ناو زیندانی 209، له‌ کاتێک دا ، به‌ هه‌موو بوونی پڕ له‌ کین و نه‌فره‌تی خۆته‌وه‌، به‌ سه‌ر سه‌رم دا ده‌قیژێنی و منیش جارێکی دیکه‌، دڵم به‌ حاڵی تۆ و ئه‌و جیهانه‌ بچووکه‌ی بۆ خۆت ساز کردووه،‌ ده‌سووتێ. من ده‌گه‌ڕێمه‌وه‌، له‌ کاتێکدا که‌ مامۆستام و بزه‌ی منداڵانی وڵاته‌که‌م له‌ سه‌ر لێوه‌.

مامۆستای به‌ سێداره‌ حووکم دراو، فه‌رزاد که‌مانگه‌ر

به‌شی زیندانیانی نه‌خۆش له‌ زیندانی ره‌جایی شه‌هر

27.10.87

(1). پرۆمته‌ له‌ ئاگری له‌ خودایان دزی و دای به‌ مرۆڤ. به‌م جۆره‌ مرۆڤ به‌ گه‌رما و ڕووناکی و تێگه‌یشتن گه‌یشت .زێئوس بۆ سزا دانی پڕۆمته‌، ئه‌وی به‌ زنجیر کێشا و دواتریش به‌وه‌ مه‌حکومی کرد که‌ هه‌موو ڕۆژێ به‌ردێک له‌ چیایه‌ک بباته‌ سه‌رێ و کاتێک ئه‌و به‌رده‌ ده‌گاتێ، به‌رده‌که‌ جاڵه‌ ده‌بێته‌وه‌ خوارێ. به‌م شێوه‌یه‌ تا ئه‌به‌د مه‌حکومه‌ به‌ بردنه‌ سه‌ری ئه‌و به‌رده‌…

(2). سه‌مه‌د بێهره‌نگی یه‌کێک له‌ چیرۆکناسانی باناوبانگی ئازه‌ری بوو که‌ له‌ چۆمی ئه‌ره‌س دا خنکا. چیرۆکه‌کانی ئه‌و به‌ناوبانگ بوون و به‌ تایبه‌تیش چیرۆکی ماسی ره‌شی بچکۆڵه‌ وه‌ک چیرۆکێکی فه‌لسه‌فی بۆ منداڵان و ته‌نانه‌ت گه‌وره‌ ساڵان ده‌نگی داوه‌ته‌وه‌.

(3). به‌همه‌ن عیزه‌تی. مامۆستایه‌ک بووه‌ که‌ له‌ سه‌ره‌تای هاتنه‌ سه‌ر کاری رژیمی خومه‌ینی له‌ سێداره‌ دراوه‌. خه‌ڵکی کامیاران و کرماشان زۆر بیره‌وه‌ریان لێی هه‌یه‌ و ده‌گوترێ له‌ کاتێک دا که‌ ده‌یانبرده‌ پای سێداره‌ لێیان پرسی بوو، ئایا له‌ مردن ناپرسی ؟! ئه‌ویش به‌ پێکه‌نینه‌وه‌ گوتبوو، مه‌رگ ئه‌گه‌ر مه‌رده‌، پێی بڵێن بێت، تا له‌ باوه‌شی بگرم، به‌ توندی…

(4). ڕە‌نگه‌ ئاماژە‌ به‌ زه‌هرا کازمی بکات