روژین هژا – عضو شورای رهبری کژار

غربت آیدن با کد سازمانی هوزان مزگین است. زنی جسور و قهرمان کوردستان است. نام و ملودی آزادی و نوای زن و خلق آزادی‌خواه کوردستان است. یکی از زنان انقلابی و کادری پیشآهنگ بود که بر این باورم بسیار کم‌اند کسانی که وی را نشناخته و یا تحت‌تأثیر نوای انقلابی و شخصیت پیکارگرش قرار نگرفته باشند. هنرمند نامدار کورد ‌«شهید هوزان سَرحَد»، آهنگ زیبای:

«مزگین قهرمان، مزگین جسور،

پرآوازه، غُربت آیدن»

را برای گرامیداشت یاد و خاطره‌ی شهید مزگین خوانده است. همان آهنگی که امروزه ورد زبان جوانان کوردستان است. با روح لطیف، زیبا و جوان خویش، با صدا و شخصیت انقلابی‌اش، مزگین مبدل به خط آزادی زن، خط هنر و هنرمندی حقیقت‌مدار و خط فرماندهی زن در کوردستان شد.

اگر بخواهیم تعریفی از هنر و هنرمندی ارائه دهیم، می‌توان هنر را تشریح و بیان حیات موجود، زیباتر نمودن، بهبود و اصلاح آن تعریف کنیم. هنرمند نیز کسی است که پیشآهنگ این روند و فعالیت است، حیات را تبیین و تفهیم می‌کند و بر مبنای اصول و قواعد مدرنیته‌ی دموکراتیک زندگی را از نو فرم و معنا می‌بخشد. از این‌رو، هنرمند بایستی کاملاً بر این امر واقف باشد که هنر و فعالیت وی به کدامین فلسفه و ایدئولوژی خدمت می‌کند؟ بنابراین چنین امر خطیر و خاصی، پیشآهنگی با روحیه‌ی فدایی می‌طلبد. لازم است که هنرمند با روح، اندیشه، حیات و سلوک خویش، خود را تا سطح معیارهای انسان و حیات آزاد تعالی بخشد. از ابتدای حیات انسانی تاکنون، تمامی ابعاد حیات به وسیله‌ی فرهنگ و هنر زیباتر و سرشار از شور و سرور شده است.

هنر، مفهومی بسیار وسیع است و تاکنون تعاریف و تفاسیر زیادی از آن ارائه شده است. هنرمند با هنری که ارائه می‌دهد، ازجمله؛ با موزیک، شعر، فیلم، تئاتر و ادبیات، تمامی اقشار جامعه را مورد خطاب قرار‌ می‌دهد، لذا، هنر برای جامعه و با آن درآمیخته است. هنرمندان نیز از جمله‌ی جسورترین شهروندان هستند که به نمایندگی جامعه و با اشکال و پیام‌های مختلف در میدان حضور می‌یابند. حقیقت و سرشت خلق خویش را از ته دل حس نموده و می‌زیند، در راستای تعالی و صیانت از آن، مبارزه کرده و می‌جنگند. رهبر آپو در رابطه با هنرمند چنین می‌گوید: «هنرمند، مبارز خلق خویش و مبارز نیز هنرمند خلق خویش است». شهید مزگین بیش از هر کسی بر مبنا و در چهارچوب این تعریف حرکت کرده و آن را به عنوان پایه و اساس تمامی حیات و هنر خویش قرار داده است. از همان دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی، پیام و محتوای آثار هنری مزگین و امثال وی، بیان حقیقت کورد و کوردستان بود و با هنر خویش، احساس و اندیشه‌ی ملی را میان توده‌های خلق و جامعه ترویج و تعالی بخشیدند. می‌توان گفت که آن‌ها دنیای ذهنیتی نوینی را برای ما شکل دادند و در جامعه‌ انقلابی را رقم ‌زدند. همچنین در عرصه‌ی فرهنگ و هنر نیز به پیشبرد مبارزه و انقلاب کمک نمودند و راه را بر هنر انقلابی گشودند.

رفیق مزگین، همزمان با آغاز جنبش و مبارزه در شمال کوردستان و در شهر باتمان چشم به جهان گشود. در خانواده‌ای کورد و میهن‌دوست بزرگ شد. ایشان با کادرهای پیشآهنگ جنبش آزادی‌خواه خلق کورد، رفقا مظلوم دوغان و عگید آشنا شده و به فعالیت‌های انقلابی مشغول می‌شوند. در سال ۱۹۸۰ به صفوف جنبش می‌پیوندند. سال ۱۹۸۲ راهی لبنان شده و ازجمله‌ رفقایی است که در دوره‌های آموزشی رهبر آپو شرکت می‌کند. بعد از طی نمودن دوره‌ی آموزشی، مدتی به‌منظور انجام وظایف و فعالیت‌های انقلابی، راهی عرصه‌ی اروپا می‌شود. در این مقطع با هنرمند «شهید سَفقان» در حوزه‌ی فرهنگ و هنر به فعالیت مشغول شده و مرکز هنری «هنرکوم» را تأسیس می‌کنند، علاوه بر این شهید مزگین در تأسیس گروه «بَرخودان» نیز نقشی مهم و برجسته ایفا می‌کند.

رفیق مزگین، به اندازه‌ای که به فعالیت‌های هنری و فرهنگی مشغول بوده و در این عرصه از کارنامه و عملکردی موفق و موثر برخوردار است، به همان اندازه نیز به‌عنوان یک زن و پیشآهنگ در عرصه‌ی مبارزه‌ برای آزادی زنان حضور داشته و در سازماندهی زنان از کوهستان‌های آزاد کوردستان گرفته تا کشورهای مختلف اروپایی به ایفای نقش پرداخته است. در سال ۱۹۸۷ نخستین کنگره‌ی زنان را سازماندهی می‌کند، در کنگره‌ی YJWK(اتحادیه‌ی زنان میهن‌دوست کوردستان) در اروپا هم جای گرفته و به ایفای نقش می‌پردازد. از این روست که می‌گویم ایشان تنها به کار هنری مشغول نبوده، در کنار انجام فعالیت‌های هنری و فرهنگی، با بنیان نهادن شخصیتی کلیت‌مند و باثبات، در عرصه‌های مختلفی از جبهه‌های جنگ گرفته تا میدان سیاست و سازماندهی در بالاترین سطوح و درنهایت احساس مسئولیت وظایف مختلفی را بردوش گرفته و حتی پیشاهنگی نموده است. در سومین و چهارمین کنگره‌ی PKK شرکت کرده است. مدتی نیز در دوره‌های آموزشی که توسط رهبر آپو برگزار می‌شدند، شرکت کرده و بعد از آن در سمت‌های مختلفی به انجام وظایف سازمانی و انقلابی پرداخته است.

یکی از مسائل و پدیده‌ها‌ی منحوس در جامعه‌‌ی کورد و کوردستان به‌ويژه قبل از ظهور جنبش‌آزادی‌خواه خلق کورد، ‍ذهنیت جنسیت‌گرایی و عدم پذیرش اراده و هویت راستین زن است، زن در تمامی عرصه‌های زندگی با موانع و مشقات زیادی از سوی خانواده، جامعه و قدرت حاکمه مواجه می‌شود، کار به جایی می‌رسد که حیات را برای زنان به جهنم مبدل می‌کنند. در این مقطع و در چنین شرایطی، شهید مزگین با روحیه‌ای میهن‌دوستانه و ملی به جنبش آزادی پیوسته و به مبارزه با این ذهنیت و تعاملات ارتجاعی و کریه می‌پردازد. در جستجوی آلترناتیو و حیاتی آزاد و یکسان گام برداشته، همچنین با چنین شور و شوقی که سرشار از امید و اطمینان است در صفوف جنبش روزبه‌روز پیشرفت کرده و در کمترین زمان به زنی پیشآهنگ مبدل می‌شود. بعد از چندین سال حضور فعال و مداوم در جبهه‌های نبرد و مبارزه، در سال ۱۹۹۱ به‌عنوان فرمانده‌‌ی ایالت ماردین انتخاب می‌شود. وی در تاریخ جنبش‌ آزادی‌خواه خلق کورد، اولین زن مبارزی است که در سطح فرماندهی ایالت به ایفای نقش پرداخته است. شهید مزگین در رفاقت، در تمرکز و تفکر بر روی تاکتیک‌های جنگ و اهمیت وافر قائل شدن برای مقوله‌ی سازماندهی خلق، الگو و اسوه‌ی کم‌نظیری برای رفقا و خلق کورد است. رفیق مزگین بعد از انتخاب شدن به عنوان فرمانده‌ی ایالت گارزان، زمانی که مشغول بررسی و کنترل فعالیت‌های جبهه‌ی تاتوان است، در ۱۱ اردیبهشت ۱۹۹۲ محل اقامتش توسط خائنین و جاسوسان لو رفته و نیروهای دولتی روستایی را که ایشان در آن حضور یافته به تمامی محاصره و مورد هجوم قرارمی‌دهد. زن خانواده‌ای که شهید مزگین مهمان آنهاست، نزد ایشان رفته و می‌گوید شما می‌توانید یونیفورم نظامی را درآورده و با لباس‌های من خود را نجات دهی، خواهش می‌کنم این کار را انجام دهید؛ اما رفیق مزگین برای اینکه خطری متوجه اعضای این خانواده و دیگر افراد روستا نشود از پذیرش این پیشنهاد سرباززده و بعد از اینکه مطئمن می‌شود گزندی به اعضای آن خانواده نمی‌رسد، در نهایت فداکاری و جسارت با نیروهای نظامی حکومت وارد نبرد می‌شود. بعد از اینکه مهماتش تمام می‌شود، برای اینکه به اسارت دشمن درنیاید، با آخرین فشنگ به حیات خود پایان می‌بخشد. شهید مزگین با جنگ و دلاوری‌اش به اسطوره و نماد مبارزه در کوردستان به‌ويژه در بخش شمالی آن مبدل شد. مبارزه‌ی حق‌طلبی و آزادی‌خواهی با مزگین و بعد از وی نیز بر مبنای خط‌مشی‌اش گرم‌تر و وسیع‌تر شد. از این پس برای زنده نگهداشت یاد و خاطره‌ی این شهید والامقام، بسیاری از نوزادن کوردستان را مزگین و غوربت نام‌ نهادند و هزاران مبارز و گریلای راه آزادی نیز با نام وی راهش را ادامه داده و می‌دهند، آنها نیز به مزگین(مژده‌)ی انقلابی و مبارز کوردستان مبدل شدند.

رفیق مزگین همانگونه که در خط آزادی زن در مبارزات آزادیخواهی الگوی زنی پیشآهنگ و فرمانده را از خویش به نمایش گذاشت، با فعالیت‌های هنری و فرهنگی‌اش نیز برای تمامی عرصه‌های هنری هم تعیین‌کننده‌ی خط و هم ارائه‌دهنده‌ی معیار بود. وی در فعالیت‌های هنری و فرهنگی متکی بر فرهنگ اصیل، دموکراتیک و آزاد خلق‌ها بود که قدمتی به درازای تاریخ دارد. مزگین با نوا و احساساتش به ندای زنان و جامعه‌ی آزاد مبدل شد. به‌مثابه‌ی معیار، اصلی وجدانی و اخلاقی، در مبارزاتش همواره در خط مقدم و پیشآهنگ جای گرفت. همچون زنی هنرمند، در مقابله با حملات و هجمه‌هایی که علیه زنان و جامعه در جریان بوده و به سطح نسل‌کشی رسیده است، مبارزه نمود و فرهنگ مقاومت را ترویج و نهادینه ساخت. با هنر انقلابی‌ و تأثیری که بر جای می‌نهاد، در سال‌های اولیه‌ی جنبش و مبارزات، نقش بسزایی در احیای احساسات و آگاهی ملی داشت. محال است که کسی ندای سرشار از سوز و عشق وی را شنیده و تحت‌تأثیر قرار نگرفته باشد. من نیز یکی از این افرادی هستم که از مبارزه، شخصیت، هنر و به‌ويژه‌ آوازهای اصیل شهید مزگین متأثر شده و به جنبش گرایش پیدا کردم. هر وقت صدای دلنواز و سرشار از شور ایشان را می‌شنوم به وجد آمده و هیچگاه برایم تکراری نمی‌شود. احساسات و عواطف عمیق میهن‌دوستانه‌ی نهفته در صدا و هنرش را می‌توان از ته دل درک نمود، انسان را به هوشیاری و مقاومت دعوت می‌کند.

نسل‌کشی فرهنگی را که بر کوردها تحمیل شده و می‌شود با تکیه بر هنر انقلابی برجسته و به هرکس نشان داده شد، حقیقت کورد و کوردستان تنویر، تشریح و احیا شد. دیوار نسل‌کشی تا حدی فروریخت و در مواجه با هجمه و یورش‌های نسل‌کشی، روحیه، شناخت و مقاومتی فرهنگی شکل‌گرفت و نهادینه شد. بدون‌شک این پیشرفت‌ها در سایه‌ی مبارزات و فعالیت‌های هنری و فرهنگی حاصل شده و در این پروسه تأثیر و نقش فعالیت‌های هنری و انقلابی شهید مزگین، بسیار برجسته و مهم است. امروز نیز ضرورت دارد که در راستای مقابله با حملات و هجمه‌هایی که دشمن با هدف انکار و امحای خلق و میهنمان صورت می‌دهد، مبارزات و مقاومت فرهنگی را تعالی بخشیده، شخصیتی آگاه، آزاد و جامعه‌ای مترقی‌تر را بنیان نهیم.

هنرمند، راهنما، رهبر، پیشآهنگ و نیروی خلاق جامعه است. تا حدی سعی کردم که در این نوشتار نگاهی به نقش و تأثیر رفیق مزگین در عرصه‌ی هنر و مبارزه در کوهستان داشته باشم. شهید مزگین و شهید سَفقان هردو باهم در مسیر آزادی و مبارزه‌ی هنری و فرهنگی گام نهادند و راهشان توسط هنرمندان و گریلاهای زیادی ادامه پیدا کرد.

فعالیت، مبارزات هنری و فرهنگی در هر چهاربخش کوردستان با تلاش و همت هنرمندان انقلابی و پیشآهنگی همچون؛ شهید اویندارها، دلیل‌ها، هوزان‌ها، برچم‌ها و سرحدها ادامه یافت و ترقی نمود. هر کدام از این رفقا هم رزمنده‌ی خلق بودند و هم هنرمند خلق. این هنرمندان در راستای صیانت از ارزش‌های معنوی، از رهبری و خلق، از رفقای اسیر در زندان‌های دشمن و همچنین گریلاهای راه آزادی، تلاش و مبارزات خستگی‌ناپذیر و پیوسته‌ای به انجام رساندند. بدون‌شک امروزه نیز حملات و هجمه‌های دشمن به‌منظور نابودی و انکار خلقمان و دستآوردهایش به‌گونه‌ای نرم‌تر و عمیق‌تر از گذشته همچنان ادامه دارد، لذا در چنین شرایطی بایستی هنرمندان ما بیشتر از هر کسی البته بر مبنای خط‌مشی مزگین‌ها و اویندارها به مقابله و مقاومت با دشمنان خلق و میهن برخاسته و نقش پیشاهنگی را ایفا نمایند؛ آنگونه که شهید اویندار همچون گریلایی زن در کوهستان‌های شرق کوردستان با دستی سلاح و با دست دیگر دُهُل، هم جنگید و هم به هنر انقلابی خود ادامه داد و در نهایت نیز در راه آزادی کوردستان و خلق کورد جانش را فدا کرد.

امروزه ما به‌مثابه‌ی خلق کورد در مقابله با ابرقدرت‌ها و اشغالگران، در مقابله با نیروهای مدرنیته‌ی سرمایه‌داری، نیروهای مدرنیته‌ی دموکراتیک بوده و در حین برساخت حیات و جامعه‌‌ای آزاد هستیم. برای برساخت ملت‌ دموکراتیک و کوردستانی آزاد، ما به فعالیت‌های فرهنگی و هنری آزاد و دموکراتیک نیاز داریم. فعالیت‌های فرهنگی یکی از ابعاد و حوزه‌های مهم در فرآیند برساخت و بنیان نهادن ملت دموکراتیک است؛ زیرا شکل‌دهنده‌ی عواطف، احساسات و ذهنیت است. لازم است که هر هنرمندی به‌منظور ایجاد شخصیت و جامعه‌‌ای آزاد با چنین طرز تفکر و احساس‌مسئولیتی به مسأله بنگرد. قطع‌یقین در این مسیر، زنان نقش پیشآهنگی را عهده‌دار هستند. زن پویاترین نیروی جامعه‌ است. همانگونه که شهید مزگین مبارزات هنری و آزادی‌خواهی خویش را یکی ساخته و در مسیر حقیقت با عزمی راسخ و هدفی باشکوه طی طریق نمود و به پیشآهنگ مبارزه مبدل شد، بایستی هر هنرمندی چنین خط‌مشی و هدفی را پیش‌روی خویش قرار دهد. زمانی که فعالیت‌های هنری و فرهنگی در سال‌های اخیر را مورد بررسی و تدقیق قرار می‌دهیم، متوجه می‌شویم که نقاط ضعف و خلاءهای بسیاری وجود دارد که لازم است رفع و اصلاح شوند. به‌ويژه فعالیت و عملکرد بسیاری از هنرمندان که از مدرنیته‌ی سرمایه‌داری متأثر شده‌اند. این مقوله، نشان از عدم درک صحیح وضعیت و شرایط کنونی مبارزه و جامعه‌ی کورد و کوردستان از سوی این هنرمندان دارد. نشان از فاصله‌گرفتن از هنر، فرهنگ اصیل و سرشت حقیقی هنرمندان دارد.

ما در مرحله‌ی برساخت مدرنیته و ملت دموکراتیک، در عین حال دموکراتیزه کردن خاورمیانه قرار داریم. فعالیت و مبارزه‌ی اصلی ما، فعالیت و مبارزه‌‌ای است برای کوردستانی آزاد و دموکراتیک؛ لذا تمامی لحظات و زمان، برایمان حیاتی و مهم است. جایی برای شکست و از دست‌دادن فرصت‌ها وجود ندارد. لازم است که هر هنرمندی کاملاً بر این امر واقف بوده و با روحی آزاد و عاشقانه و برخوردار از ذهنیت آزادی گام بردارد. زمان آزادی خلق کورد و میهنمان کوردستان است، زمان آزادی زن و زندگی آزاد است، زمان آزادی رهبر آپو و زندگی آزاد با ایشان است. خلقمان در ۸ مارس و نوروز امسال حماسه آفرید و بار دیگر بر مواضع، آمال و اهداف آزادی‌خواهانه‌ی خود اصرار نمود. لازم است که هرکس در راستای کوردستانی آزاد، ایرانی دموکراتیک و همچنین برساخت ملت دموکراتیک در تلاش و تکاپو باشد. زمان تکاپو، خلاقیت و مبارزه است. بایستی با روحیه‌‌ و عزمی به مراتب راسخ‌تر در تمامی عرصه‌ها، مبارزات را پیشبرد دهیم. بایستی لبریز از عشق به میهن بوده و کاملاً بر وضعیت کنونی حیات و جنگ در کوردستان وقوف داشته باشیم. در این مرحله‌ی حساس و تاریخی مبارزان و جنگاوران زیادی با دلی لبریز از عشق به میهن و آزادی در جبهه‌های نبرد علیه ذهنیت و حاکمیت اشغالگر مبارزه کرده و جانشان را فدا می‌کنند، ما نیز بایستی با فعالیت‌‌های هنری و فرهنگی یا در هر عرصه و حوزه‌ای که مشغول به فعالیت هستیم با آنها یکی گشته و مبارزات را ترقی و تعالی بخشیم. قدرمسلم هرکسی می‌تواند در این مقطع به ایفای نقش پرداخته و موثر واقع شود. لازم است که زنان و جوانان کورد و دیگر خلق‌های موجود در شرق کوردستان و ایران  از میراث و مبارزات شهید مزگین صیانت به‌عمل آورند. در پایان بار دیگر در سی‌امین سالگرد شهادت رفیق مزگین یاد و خاطره‌اش را گرامی‌ داشته و همچو زنی مبارز، عهد می‌بندم که بر مبنای خط‌مشی شهید مزگین تا رسیدن به آزادی و رهایی به مقاومت و مبارزه ادامه دهم.