دیانا اورین

حق آزادی بیان یکی از حقوق بنیادین بشر است و مرز آن در میان کشورها بر اساس معیارهای ملی و مذهبی تعیین می‌شود و می‌توان گفت یکی از ملاکهای اصلی و اساسی سنجش میزان آزادی و دمکراسی در یک جامعه، میزان آزادی بیان در آن جامعه است و نقض این آزادی سایر آزادیها و موازین حقوق بشر را نقض می‌کند. هر چند میزان این آزادی در میان کشورها متفاوت و حدود آن را قوانین و فرهنگ حاکم بر جامعه تعیین می‌کند اما در تمامی قوانین اساسی کشورها گنجانده شده و به آنها جایگاه اخلاقی و سیاسی داده است.

مردم ایران در طول تاریخ‌شان همواره با ممنوعیت شدید ابراز عقاید، احساسات و اعتراض‌هایشان مواجه بوده‌اند و هر زمان در مقابل این ممنوعیتها مبارزه نموده‌اند. این مبارزات و اعتراضات تا به امروز نیز ادامه داشته است چرا که یکی از ویژگیهای رژیم ایران خاموش نمودن صدای اعتراض و ابراز عقاید و اندیشه است و وجود شمار بسیاری از زندانیان سیاسی و روزنامه‌نگار زندانی در ایران مبین این واقعیت است. سیاستهای مرتبط با آزادی بیان در ایران بسیار محدود کننده است و متخلفان به سختی مجازات می‌شوند.

 دهم دسامبر روز جهانی حقوق بشر است که اگر نگاهی به کارنامه‌ی ایران در این زمینه بیاندازیم خواهیم دید که بعد از انقلاب ۵۷ و روی کار آمدن جمهوری اسلامی وضعیت حقوق بشر در ایران وخیم‌تر شده و آمار بالای اعدامها  این واقعیت‌ را آشکار می‌سازد. هر چند دولتمردان ایران منکر وجود زندانی سیاسی و به رسیمت شناختن حقوق انسانها دارند اما در عمل، خلاف این ادعا را می‌بینیم. با وجود اعلامیه‌های سازمان حقوق بشر در مورد  ایران، این دولت هیچ‌گاه از موضع خویش عقب‌نشینی ننموده که در واقع چهره‌ی ضد حقوق بشری خود را آشکارتر می‌سازد. دولتی که شعار برابری و برادری ملتها و اقوام را می‌دهد روزانه اقلیتهای هویتی، دینی و مذهبی را به بهانه‌های واهی دستگیر و زندانی می‌کند. در ایران حقوق اقوام و فرهنگهای دیگر به رسمیت شناخته نمی‌شود و زبان و دین رسمی فارسی و اسلام است که از مصادیق نقض حقوق بشر در این کشور است و با کوچکترین اعتراض و فعالیتی به عنوان محارب و مخالف نظام شناخته شده و با اشد مجازات روبه‌رو می‌شوند. وضعیت حقوقی زنان در یک جامعه، خود سطح آزادی و وضعیت حقوق بشر در آن جامعه را نشان می‌دهد. یکی از اقشاری که با بیشترین تبعیض و نابرابری روبه‌رو هستند، زنان‌اند. در ایران زنان از بسیاری از حقوق اولیه و فردی خویش محرومند. هم اکنون شمار زیادی از زندانیان سیاسی، مدنی و کارگری در ایران به زنان اختصاص دارد که وضعیت بسیاری از آنان وخیم است. نمونه‌ی آن زینب جلالیان زندانی سیاسی کورد و محبوس به حکم حبس ابد است که با وجود مشکلات جدی تندرستی با بی‌اعتنایی مسئولین زندان روبه‌رو بوده و از حق ملاقات با خانواده نیز محروم شده است. این موضع قاطع در برابر زندانیان در واقع تلاش برای تثبیت حاکمیت و اتوریته‌ی خویش در جامعه است تا پتانسیل آزادیخواهی در جامعه را تحریف و تضعیف سازد. رژیم ایران با وجود امضای کنوانسیون حقوق زندانیان سازمان ملل، تمامی حقوق آنان را زیر پا گذاشته و تنها هدف او از پذیرش این کنوانسیون موجه جلوه دادن چهره‌ی خویش و ادعای آزادی و دمکراسی در ایران است.  

p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; text-align: right; font: 14.0px ‘Geeza Pro’}
span.s1 {font: 14.0px Times}

هر یک از روسای جمهوری ایران کارنامه‌ی متفاوتی در رابطه با حقوق بشر دارند که نقطه‌ی مشترک آنان نقض حقوق شهروندی و پایمال نمودن حق انسانها و به رسمیت نشناختن تفاوتمندی‌ها و اندیشه‌ی انسانها است. بعد از روی کار آمدن دولت روحانی آزادی بیان و فشار بر روی روزنامه‌نگاران تشدید شد که بر خلاف مواد منشور حقوق شهروندی است که توسط حسن روحانی ارائه شد. امنیتی شدن فضای رسانه و سانسور در مطبوعات و رسانه همواره در ایران وجود داشته است اما به دلیل پیشرفت فناوری اطلاعات و فضای مجازی کنترل بر رسانه‌ها و انعکاس وقایع جامعه دشوار به نظر می‌رسد. روحانی در ماههای اخیر لایحه‌ی نظام رسانه‌ای را تصویب نمود که یکی دیگر از نمونه‌های خلف وعده‌های روحانی در رابطه با حقوق بشر است و بدین ترتیب نشان دهنده‌ی موضع دولت در قبال رسانه و مطبوعات و تشدید فشار بر فعالین این حوزه است. چرا که به این مهم آگاهند که مطبوعات و رسانه آیینه‌ی حقایق و رویدادهای جامعه هستند و می‌توانند در فرهنگ‌سازی و تغییرات نقش موثر و چشمگیری داشته باشند. هدف دولت امنیتی ساختن فضا نه تنها در حوزه‌ی رسانه و مطبوعات بلکه  تمامی حوزه‌ها به ویژه آموزش و دانشگاههاست تا سلطه‌ی خویش را بهتر و محکم‌تر نهادینه سازد هر چند بعد از سالها علی رغم فشار و سرکوبها تاکنون قادر به خاموش نمودن صدای آزادی و فریاد آن نبوده‌اند و نخواهند شد چرا که مبارزه‌ی اندیشه و افکار هر زمان وجود داشته و هیچ نیرویی تاکنون قادر به افول این فریاد نشده است. بنایراین زمانی آزادی بیان، اندیشه و افکار در جامعه نهادینه خواهد شد که به عنوان یک حق تعریف و شناخته شود.