رێبەر ئاپۆ

لەگەڵ ئەوەی ئەو هەڵوێستە پیلانگێڕیانەی بەتایبەت لە ئەسینا و بەگشتیش لەئەوروپا لەبەرامبەر من نیشان دران، وەكو رۆشنایی رۆژ دیارە، بەڵام سەرلەنوێ شیكردنەوە و لێكۆڵینەوە كردن لەسەری گرنگی مێژوویی خۆی هەیە و، پێشكەوتنی زۆر بەرچاویشی لێ دەكەوێتەوە. ئەم هەڵوێستانە لەبەرامبەر كەسایەتیەكی ئاسایی نیشان نەدراوە و، هەروەها هەڕەمەكیش نین و، بەو رەنگەش نییە كە وەكو چۆن دادوەری گشتی زۆر بەووردی و بەزاناییەوە شی دەكاتەوە. ئەگەر تەنیا بە كەسایەتی منەوە سنووردار بووایە ئەوا بەپێویستم نەدەبینی كە بەرگرینامەیەكی فراوانی بەو رەنگە ئامادە بكەم. لەكەسایەتی مندا گەل و دۆستان پشتگوێ خراون و، ویستیان لەپێناوی بەرژەوەندییە دیاریكراوەكانیان بەشێوەیەكی زۆر ناشیرین رەنجی ئازادی بەفیڕۆ بدەن، كە بەرهەمی رەنجێكی مەزنە. بێگومان راست نابێت ئەگەر هەموو تاوانباری ئەم خیانەت و پیلانگێڕییە بخەینە سەر ئۆلیگارشیەتی ئەسینا. چونكە زۆر لایەنی جیاجیا هەیە، ئەگەر لەچوارچێوەیەكی سنوورداریشدا بێت زۆر گرنگە ئاماژە بەهەموویان بكرێت. هەر لە لێكدانەوەی ئەمەریكاوە تا دەگاتە لێكدانەوەی یەكێتی ئەوروپا و، لەهەڵوێستی هەندێك لە وڵاتە عەرەبیەكان تا بەرژەوەندی ئیسرائیل و روسەكان. هەروەها دەكرێت بووترێت كە زۆر لە هێزە سیاسیەكان، لەسەر ئاستی دەوڵەتەكان، رۆڵی خۆیان تێدا گێڕا. بەڵام وەڵامدانەوەی پرسیاری بۆچی؟ گرێدراوی ئەو خاڵە لاوازانەیە كە لەدیاردەی كورد دا هەیە. لەبەرئەوەی پرسەكە هەندێك تایبەتمەندی هەیە، كە بوار دەڕەخسێنێت لەپێناوی هەندێك حیسابی سادەدا دەستی لێبەر بدرێت و ببێتە قوربانی. چینە دەسەڵاتدارە بەكرێگیراوەكانیش ئەم گۆڕەپانەیان وەكو گەل و وڵات بەدرێژایی مێژوو لەگەڵا هێزە دەسەڵاتدارەكان بۆخۆیان بەكارهێنا، بەبێ ئەوەی هیچ نرخێك بدەن. چونكە هێزێكی سیاسی رۆشنگەری وا پێك نەهاتبوو كە بتوانێت حیسابیان لێ بخوازێت. بەڵام ئەوانەی هەوڵیان دا بەكارێك هەڵبسن و ویستیان بگەنە ئەنجامێك لەپێناوی پاراستنی كەرامەتی خۆیاندا، ئافاتیان بەسەردا هێنرا. بەڕەنگێك كەسیان لەدوا بەجێ نەما كە حیساب بخوازێت. زاراوەی “ئەی موحەمەدی كوردی درۆزن و فێڵباز بچۆ بۆ پاسەوانی” وەكو بڵێی ببوو بە بنكەیەكی شایستە بەئەوان. هەرچەندە ئەم مەسەلەیە بەئازار بێت و دڵتەنگی لێبكەوێتەوە، بەڵام من ناچارم ئاماژەی بۆ بكەم؛ لەچۆنیەتی بەكارهێنانی “سۆزانیخانە”دا لەپەیوەندیەكانی نێوان خاوەن كار و پاسەوان و ئەو كۆیلانەی بەكاردەهێنرێن لۆژیكێكی ژیان و بازرگانی زاڵە. هەر كەس دەزانێت چی بكات و كاری ئەو چییە، جا ئەمە كەم بێت یان زیاد بێت. هەر كەس لەناو ئەو سیستەمەدا بەسەرشۆڕی دەژی و پێداویستیەكانی پێك دەهێنێت و، تا سەر ئێسقان تەسلیمی فەلسەفەی قەدەر دەبێت. رەوش لە كوردستان و دیاردەی كوردیش لەناویدا، گەیشتۆتە پلەیەك كە بۆتە شانۆیەك بۆ هەڵسوكەوتی نامرۆڤانە و دواكەوتووانە و، خراپتر لەو سیستەمی تاڵان و دزیەی كە عەلی بابا و چل دزەكە پیادەیان دەكرد. بەڕەنگێك گە گۆڕەپانی حیساب و حیساب خواستن بەهەموو مانایەك و، ئەوانەی حساب دەكەن و دەخوازن بوونیان نییە. تاكی كورد كە بەرامبەر خودی خۆی لەناو بڵندترین پلەی خیانەت و نامۆییدا دەژی، هەر لەو بەكرێگیراوەی كە لەسەرەوەیە تا دەگاتە ئەو كەسەی كە لەژێری ژێرەوەیە، ئەوا یان بەرامبەر بە بوون و قەوارەی خۆی نەزانێكی كوێرە، یان زمان درێژێكی هیچ و پووچە، یان بەزانابوون خائینە، لەپێناوی مریشكێك یان سەگێك لە مرۆڤێك دەدات و دەیكوژێت. بەڵام بەهیچ شێوەیەك بەپێویستی نابینێ كە دڵۆپێك لە ئارەقی ناوچەوانی لەپێناوی پاراستنی پێكهاتەی كولتووری بڕێژێت كە بۆ ماوەی 15 هەزار ساڵە پێك هاتووە، ئەمە لەگەڵا ئەوەی بۆ كۆنترین گەل دەگەڕێتەوە كە تائێستاش پێكهاتەی كولتووری و كۆمەڵایەتی خۆی دەپارێزێت. “شۆڕشی نیۆلیتیك”ی پێكهێنا، كە لەمێژوودا وەكو یەكەمین و مەزنترین شۆڕشی مرۆڤایەتی سەلمێنراوە. ئەمە خاڵی سەرسووڕمان و گرێكوێرەیە، هەموو شێوازەكانی درۆ و دەلەسە و نەفرەت و هۆڤێتی و دواكەوتن لەم راستییەدا شاراوەیە.
دەركەوتنی من بەمانا گشتیەكەی بووە فاكتەری رەخساندنی دەرفەت بۆ سەرهەڵدانی بزووتنەوەیەكی ئازادی، ئەمەش بووە هۆكاری هەژاندنی ئەم وێنەیە لەژێرەوە هەتا سەرەوە. ئیتر هەر لەبەكرێگیراوەكان و هەتا ئەو دەوڵەتانەی بەرژەوەندی ستراتیژیان هەبوو، بەئامانجی ئەوەی ئامادەكاری خۆیان بكەن كۆبوونەوە. قۆناخی دوای نەوەدەكانیش شایەتە بۆ چڕبوونەوەی ئەو هەوڵانە. لێرەدا ئاماژە بە ئەمەریكا و یەكێتی ئەوروپا و روسیا و هەندێك وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكەم كە زۆر گرنگیان بەمەسەلەكە دەدا. بەڵام لەبەرئەوەی من لەڕەوشێكدا نەبووم كە وەكو یارییەك یان منداڵێكی سادە بەكار بهێنرێم، ئەمە هەموو لایەنێكی هاندا كە سەبارەت بە و كوردان سیاسەتێك بەڕێوە ببەن كە لەگەڵا بەرژەوەندیەكانیاندا یەك بگرێتەوە. كاتێك لەوە تێگەیشتن كە من مەزنترین رێگرم لەبەردەم سیاسەتەكانیان، دەستیان كرد بە بیركردنەوە و پیلان دانان بۆ دەركردنم، تەنانەت لەناوبردنیشم. لەئاستی ژێریشدا بێت بێبەش بووم لە مافی مرۆڤایەتی بناخەیی و هەڵوێستە دیموكراسییەكان. گرانی خۆیان دا بەو پەیمانە شاراوە و ئاشكرایانەی كە لەگەڵا كوردە بەكرێگیراوەكان لەناوچەكانی خۆیان دەیان بەست، بەمەش بواریان لەبەردەم ئەوانەدا دەكردەوە. لێرەشدا بەتایبەت ئەو چاوپێكەوتنانە دیاری دەكەین كە لەنێوان كوردە بەكرێگیراوەكانی ئێراق و بەرپرسیارانی تورك و ئەمەریكا و ئینگلیزدا پێك دەهات، كە گەیشتە ئاستی پەیمانی فەرمی بەدرێژایی هێڵی ئەنكەرە ــ لەندەن ــ واشنتۆن. بۆئەوەی ئەوەش بەسەركەوتن بگەیەنرێت هەوڵدرا كاریگەری یەكێتی ئەوروپا بەلاوە بنرێت، لەكاتێكدا ئۆلیگارشیەتی ئەسینا وەكو ماشەی نێوانیان بەكار هێنرا. ئەمە گەوهەری ئەو زەمینەیە كە پیلانگێڕی پشتی پێ بەست و، هەروەها فەلسەفەی پێشكەوتن و سیاسەتی پیادەكراویەتی. ئەگەر نەتوانین ئەو خیانەت و پیلانگێڕییەی لەبەرامبەر من و گەلی كورد، لە كەسایەتی مندا، لەبەرامبەر هاوڕێیانم پیادە كراوە، وەرچەرخێنین بۆ شەڕێكی كەرامەتی مەزن، ئەوا مێژوو جارێكی تر بڕیاری لەعنەتی خۆی دەدات. بەڵام بەسەدان، بەڵكو زیاتر لە هاوڕێیان، لە كچان و كوڕان كە لەبەهاری تەمەنی خۆیاندا بوون و ئاگریان لە جەستەی خۆیان بەردا و، بوون بە ئامانج بۆ فیشەكەكان و، لەدوای رووداوەكە گیران. گومان لەوەدا نییە ئەگەر تەنانەت بۆ بیر هێنانەوەی ئەو كەسانەش بێت، پێویستە بەشێوەیەكی سەرتاسەری لەو رەوشە نزیك ببینەوە. بەڵكو لەوەش زیاتر، رێگە گرتن لە دووبارەبوونەوەی ئەو مێژووە لەعنەتییە لە ئەركە لەپێشەكانی شۆڕشی ئازادییە. ئاراستەكردنی تێكشكاندنە مێژووییەكان لە كۆیلەداری لەعنەتیەوە بۆ رێبازی ئازادی، گوزارشت كردنە لەسەركەوتنی بەرچاو لەم ئەركەدا.